Tham gia thảo luận tại phiên họp về tình hình kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước sáng 31/5, đại biểu Quốc hội tỉnh Bến Tre kiến nghị hàng loạt giải pháp để xử lý tình trạng nợ đóng bảo hiểm xã hội tăng cao.
Đại biểu Trần Thị Thanh Lam, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bến Tre, cho biết, mặc dù chỉ tiêu về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp đạt được nhưng băn khoăn về tính bền vững và những tồn tại, bất cập liên quan đến lĩnh vực này mà báo cáo kiểm toán đã nêu.
Theo đại biểu, tình trạng nợ bảo hiểm xã hội, chậm đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp còn tỷ lệ khá cao.
Đến nay chưa có giải pháp hữu hiệu để giải quyết căn cơ số nợ đọng, chậm đóng bảo hiểm đến hết năm 2021 là 16.350 tỷ đồng; còn thu trùng hơn 4.800 trường hợp bảo hiểm xã hội bắt buộc; thu hơn 100.000 bảo hiểm y tế trùng giữa ngân sách nhà nước đóng và hỗ trợ đóng; thu trùng hơn 8.000 thẻ bảo hiểm y tế; chi trùng, chi sai bảo hiểm thất nghiệp cần phải thu hồi khoảng 3.000 trường hợp.
Theo quy định hàng tháng chủ sử dụng lao động và người lao động đều đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và bảo hiểm thất nghiệp.
“Sang tháng thứ hai, tháng thứ ba không đóng thì sẽ biết. Vậy sao cơ quan Bảo hiểm xã hội không xử lý mà để kéo dài trong suốt thời gian qua. Trách nhiệm kiểm tra, thanh tra của cơ quan quản lý nhà nước như thế nào. Vậy những khoản chi sai, chi trùng, nợ bảo hiểm xã hội của người lao động tồn đọng nhiều năm qua có phải là lãng phí về nguồn lực, cơ hội của hàng triệu người lao động hay không”, đại biểu Trần Thị Thanh Lam trăn trở.
Mặt khác, việc ứng dụng công nghệ thông tin kết nối cơ sở dữ liệu luôn được cơ quan thực thi nhiệm vụ đi tiên phong với những khoản chi không nhỏ.
Qua rà soát, từ năm 2016 đến năm 2021 lĩnh vực này đã chi đầu tư gần 6.900 tỷ đồng cho ứng dụng công nghệ thông tin, nhưng việc trùng lắp danh sách, bất cập trong chi các chế độ, trong theo dõi, quản lý đối tượng vẫn còn tồn tại, kéo dài, đến nay vẫn chưa có giải pháp khắc phục triệt để.
Đại biểu tỉnh Bến Tre đặt câu hỏi về trách nhiệm quản lý nhà nước trong đề xuất các chính sách pháp luật, công tác phối hợp để tháo gỡ những bất cập, để chia sẻ với khó khăn của người lao động có kịp thời hay không, hay vẫn “từ từ nghiên cứu”.
“Ví dụ điển hình như 4.240 trường hợp chủ hộ kinh doanh cá thể đóng bảo hiểm bắt buộc, hay trường hợp 3.700 người lao động mượn hồ sơ thân nhân ký kết hợp đồng lao động đến bao giờ mới giải quyết, trong khi có nơi người lao động phải kiện ra tòa. Chưa kể đến việc tại sao kết dư các quỹ ngắn hạn về bảo hiểm luôn cao, có phải chính sách ban hành thiếu khả thi không? Vì sao chưa có giải pháp tháo gỡ? Trách nhiệm thực thi công vụ như thế nào trong các trường hợp này”, đại biểu nêu hàng loạt vấn đề.
Từ những thực tế nêu trên, đại biểu Trần Thị Thanh Lam kiến nghị Chính phủ xem xét cần có một tổ chức độc lập để khảo sát, đánh giá toàn bộ lĩnh vực về chính sách bảo hiểm để có thay đổi, và điều chỉnh một cách hợp lý trong từng giai đoạn.
Hiện cơ quan Bảo hiểm xã hội vừa là cơ quan tổ chức thực hiện, vừa cung ứng dịch vụ các chính sách về bảo hiểm, trong bối cảnh mới cần sắp xếp để hoạt động hợp lý hơn, hiệu quả hơn.
Đại biểu cũng cho rằng cần quan tâm hơn đến các chính sách phòng ngừa, hỗ trợ doanh nghiệp để duy trì việc làm, tạo việc làm bền vững, hạn chế sa thải lao động.
“Tôi đề nghị các cơ quan có liên quan hãy đặt mình vào hoàn cảnh của người lao động, người bị nợ bảo hiểm xã hội, mất cơ hội việc làm, để có chế tài mạnh mẽ và công cụ xử lý hữu hiệu hơn nữa nhằm giải quyết dứt điểm những trường hợp nợ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp kéo dài đối những người đang trong quá trình giải thể, phá sản hoặc chủ bỏ trốn”, đại biểu Trần Thị Thanh Lam nhấn mạnh.
Đặc biệt, cần sớm quy định trách nhiệm pháp luật đối với các cơ quan, tổ chức có liên quan trong việc thực hiện nhiệm vụ đã được giao nếu xảy ra tình trạng nợ, chậm ban hành văn bản hướng dẫn tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn.
