Hiện tại, hầu hết các nước Đông Nam Á đã chứng kiến nền kinh tế tăng gấp đôi quy mô kể từ năm 2000. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng này nhanh đến mức hiện đang đe dọa vượt xa khả năng tự cung cấp năng lượng của khu vực, theo một báo cáo mới của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA).
Triển vọng Năng lượng Đông Nam Á 2022 cho biết sản lượng điện trong khu vực đã tăng gần gấp ba lần trong hai thập kỷ qua để theo kịp tốc độ tăng trưởng kinh tế, trong đó mức tăng lớn nhất đến từ các nhà máy nhiệt điện than. Mức sống nâng cao khiến số lượng máy điều hòa không khí tăng gấp 3 lần so với cùng kỳ. Chiều dài của những con đường trải nhựa và số lượng xe cộ cũng tăng gấp ba lần. Trong khi đó, tỷ lệ dân số được sử dụng điện tăng từ 60% năm 2000 lên 95% năm 2020.
Nhưng đại dịch và sự hỗn loạn trên thị trường dầu khí toàn cầu do cuộc chiến Ukraine đã làm ảnh hưởng đến triển vọng kinh tế và năng lượng của Đông Nam Á. Các chính phủ trên khắp Đông Nam Á đã cam kết giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và đặt ra mục tiêu tiến tới trung lập các-bon.
Nhưng IEA nói rằng các quốc gia này khó có thể đạt được các mục tiêu này với các chính sách hiện tại của họ. Nhu cầu năng lượng ở Đông Nam Á đã tăng trung bình 3% một năm kể từ năm 2000 - một xu hướng được thiết lập sẽ tiếp tục khi tăng trưởng kinh tế quay trở lại sau đại dịch. Tuy nhiên, IEA cho biết 3/4 nhu cầu mới này có khả năng được đáp ứng bằng nhiên liệu hóa thạch, làm tăng lượng khí thải CO2 lên 1/3. Mặc dù khu vực này nhập khẩu hầu hết dầu từ Trung Đông và châu Phi, nhưng sự hỗn loạn thị trường do cuộc chiến Ukraine đã "làm sáng tỏ những lỗ hổng an ninh năng lượng của các nước Đông Nam Á".
Giải pháp năng lượng sạch
IEA cho biết việc chuyển đổi sang năng lượng sạch sẽ cung cấp một giải pháp lâu dài cho việc tăng giá dầu và khí đốt. Tuy nhiên, cũng cảnh báo rằng chi phí năng lượng sẽ tăng trong ngắn hạn đối với một số quốc gia Đông Nam Á, vì họ cần phải tăng kho dự trữ nhiên liệu hóa thạch để đề phòng gián đoạn nguồn cung.
Trong những năm gần đây, chỉ có khoảng 40% đầu tư vào năng lượng của khu vực là vào năng lượng tái tạo. IEA cho biết, điều đó cần phải tăng mạnh để giúp nhiệt độ toàn cầu tăng dưới 2°C, ước tính rằng các quốc gia này sẽ cần chi 190 tỷ USD mỗi năm vào năm 2030 cho công suất năng lượng mặt trời và gió cũng như cải thiện lưới năng lượng. Báo cáo cho biết thêm, các quy định và hạn chế khó lường đối với đầu tư trực tiếp nước ngoài đang cản trở đầu tư của khu vực tư nhân. Năng lượng mặt trời ở Indonesia sẽ rẻ hơn 40% nếu rủi ro đầu tư và tài chính tương đương với các nền kinh tế tiên tiến. Các hợp đồng với các nhà phát điện cũng cần trở nên linh hoạt hơn để phản ánh bản chất biến đổi của việc phát điện tái tạo. Các trạm phát điện ở một số quốc gia hiện đang được thanh toán cho dù điện của họ có cần thiết hay không.
IEA cho biết khu vực này cũng có thể cắt giảm lượng khí thải trong ngắn hạn bằng cách tăng cường sử dụng nhiên liệu sinh học phát thải thấp và công nghệ thu giữ carbon. Ngay cả việc chuyển từ than sang khí tự nhiên cũng sẽ cắt giảm 30% lượng khí thải vào năm 2050 so với các chính sách hiện hành.
Báo cáo của IEA khẳng định lợi ích đặc biệt rõ rệt trong tiếp cận năng lượng và an ninh. Tuy nhiên, những thách thức trong thập kỷ tới rất nhiều. Nhu cầu năng lượng trên đầu người đã tăng 18% trong thập kỷ qua và dự kiến sẽ tăng gấp đôi vào năm 2050.
