­“Sóng” FDI vào ngành công nghiệp sản xuất ô tô?

Sau giai đoạn chững lại với sự “đổ bộ” của hàng loạt “ông lớn” như Toyota, Honda, Ford, Hyundai… vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đổ vào ngành công nghiệp ô tô Việt Nam được kỳ vọng sẽ gia tăng trong thời gian tới với sự quan tâm đặc biệt từ các nhà đầu tư đến từ Ấn Độ.

Sẵn sàng đầu tư tại Việt Nam

Đại sứ quán Ấn Độ tại Việt Nam cho biết ACMA là tổ chức hiệp hội hàng đầu tại Ấn Độ, đại diện cho toàn bộ ngành sản xuất phụ tùng ô tô. Với số hội viên trên 800 thành viên là các nhà sản xuất và đóng góp hơn 85% doanh thu trong lĩnh vực ngành phụ tùng ô tô Ấn Độ, ACMA mong muốn tìm hiểu cơ hội đầu tư, thương mại và kinh doanh tại Việt Nam thông qua việc gặp gỡ đại diện các bộ ngành, cơ quan xúc tiến đầu tư, hiệp hội ngành hàng, các nhà sản xuất ô tô và các doanh nghiệp thương mại trong ngành…

Theo ông Puneet Ghai, Giám đốc điều hành của ACMA, tới Việt Nam lần này có đại diện các nhà lãnh đạo doanh nhân trẻ (YBLF - doanh nhân thế hệ thứ hai, thứ ba trong độ tuổi từ 21-40) từ 25 doanh nghiệp hàng đầu của Ấn Độ trong lĩnh vực sản xuất linh kiện ô tô.

Dự kiến, cùng với việc tìm hiểu cơ hội đầu tư, kinh doanh và liên doanh tại Việt Nam, đoàn doanh nghiệp trẻ của Ấn Độ sẽ có các chuyến thăm nhà máy sản xuất (OEM), nhà máy sản xuất tấm pin năng lượng mặt trời (Tier 1), các công ty nghiên cứu và phát triển sản xuất liên quan tới ngành công nghiệp ô tô và các khu công nghiệp, khu kinh tế… để hiểu rõ hơn về thực trạng ngành công nghiệp ô tô tại Việt Nam.

Ông Puneet Ghai, Giám đốc điều hành Hiệp hội các Nhà sản xuất phụ tùng ô tô Ấn Độ (ACMA).

Đặc biệt, đoàn doanh nghiệp sẽ có các cuộc gặp quan trọng với các quan chức cấp cao của các bộ ngành liên quan, kết nối với các hiệp hội ngành hàng, cơ quan thương mại và các nhà cung ứng cấp 1 để thiết lập nền tảng hợp tác cho tương lai.

“Việt Nam đã thu hút nhiều đối tác hàng đầu thế giới trong lĩnh vực công nghiệp ô tô, bao gồm cả những OEM và Tier 1 để hướng tới thị trường toàn cầu. Vì vậy, ACMA mong muốn hợp tác tích cực với các doanh nghiệp trong ngành ô tô Việt Nam để cùng hợp lực, khám phá các thị trường mới hơn. Chúng tôi chấp nhận mọi phương thức hợp tác, bao gồm cả đầu tư vào Việt Nam”, ông Puneet Ghai cho biết.

Việt Nam là thị trường hấp dẫn

Sau giai đoạn “khai mở” thị trường của các “ông lớn” như Toyota, Honda, Ford… ngành công nghiệp ô tô của Việt Nam tiếp tục trải qua thời kỳ tăng đột biến (2016-2018) với sự xuất hiện của những tên tuổi mới như Hyundai, THACO (dự án Khu công nghiệp cơ khí ô tô Chu Lai – Trường Hải mở rộng) hay mới đây là VinGroup (dự án Vinfast).

Sự “bật dậy” của ngành công nghiệp ô tô được nhận định là do Chính phủ đã có những cơ chế, chính sách được cho là “bốc đúng thuốc” cho căn bệnh trì trệ lâu nay của ngành công nghiệp ô tô Việt cộng với lợi thế “là một trong những địa điểm đầu tư an toàn bậc nhất thế giới”.

Báo cáo của Hiệp hội công nghiệp hỗ trợ Việt Nam (VASI) về ngành công nghiệp hỗ trợ sản xuất ô tô cho thấy, mặc dù Việt Nam là thị trường ô tô tiềm năng với sự góp mặt khá sớm của những tên tuổi hàng đầu nhưng tỷ lệ nội địa hóa chỉ loanh quanh 10-12%.

Tương tự như VASI một báo cáo được Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM – Bộ Kế hoạch và Đầu tư) công bố năm 2019 cũng chỉ ra rằng ngành sản xuất linh kiện ôtô của Việt Nam quá nhỏ bé so với Thái Lan.

Trong cấu trúc linh kiện xe, Việt Nam nhập khẩu đến 85%, bao gồm động cơ, hộp số, toàn bộ thân vỏ xe, linh kiện điện tử, linh kiện thép, nhựa ép chất lượng cao. Còn nội địa hoá 15% linh kiện cồng kềnh như ghế, bộ dây điện…

Cấu trúc linh kiện xe ô tô được sản xuất tại Việt Nam.

Phân tích rõ hơn, báo cáo của CIEM cho thấy, ngoài một số lợi thế liên quan tới nguồn nhân lực chất lượng cao, chi phí rẻ; ngành sản xuất linh kiện cũng còn tồn tại các bất lợi khác như thị trường còn nhỏ, thiếu ngành công nghiệp nguyên vật liệu như thép, nhựa, trình độ kỹ thuật sản xuất còn thấp, thiếu kinh nghiệm quản trị…

Việt Nam chỉ có khoảng vài trăm doanh nghiệp cung ứng cấp 1 (cung ứng trực tiếp) cho các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô, còn lại là doanh nghiệp cung ứng cấp 2, 3 và trung gian. Con số này ít ỏi hơn hẳn so với hàng nghìn nhà cung ứng cấp 1 của Thái Lan.

Thực tế trên cho thấy cơ hội đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ ô tô của doanh nghiệp là rất lớn. Tuy vậy, trong khi các doanh nghiệp trong nước hạn chế về năng lực tài chính và công nghệ, chưa gia nhập được sâu vào chuỗi giá trị (value chain) thì sân chơi này dự kiến vẫn nghiêng về các doanh nghiệp FDI.

Cần chính sách phù hợp

Chính vì vậy, theo đại diện Kefico Việt Nam (doanh nghiệp cung cấp linh kiện cho Hyundai), để hút vốn FDI vào lĩnh vực này trong dài hạn, Việt Nam cần có những chính sách thu hút những tập đoàn đa quốc gia một cách hợp lý, từ đó tạo điều kiện cho ngành công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam có cơ hội tiếp cận và phát triển.

Cụ thể hơn, như chia sẻ của ông Vũ Chí Giang, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Phúc, để đưa Vĩnh Phúc trở thành “trung tâm” sản xuất ô tô, xe máy ở khu vực phía Bắc, thời gian qua, Vĩnh Phúc đã triển khai nhiều hoạt động mời gọi đầu tư, thực hiện nhiều cơ chế, chính sách khuyến khích và thu hút các doanh nghiệp vào đầu tư vào công nghiệp hỗ trợ, trong đó có lĩnh vực sản xuất cung cấp đầu vào cho ô tô.

Điển hình là Nghị quyết số 57/2016 của Hội đồng Nhân dân tỉnh Vĩnh Phúc về một số biện pháp đặc thù thu hút đầu tư và hỗ trợ phát triển doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc; Quyết định số 39/2017 của Ủy ban Nhân dân tỉnh quy định về hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ thuộc danh mục ưu tiên phát triển trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc; Quyết định số 23/2019/QĐ-UBND của tỉnh về ban hành quy chế quản lý và sử dụng kinh phí phát triển công nghiệp hỗ trợ tỉnh Vĩnh Phúc.

Trong đó, với Quyết định 23/2019 tỉnh Vĩnh Phúc đã đưa ra nhiều chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp tham gia phát triển công nghiệp hỗ trợ. Cụ thể như hỗ trợ 100% các khoản chi phí tổ chức đánh giá, xác nhận năng lực doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, hỗ trợ 70% các khoản phí tổ chức hội thảo xúc tiến đầu tư trong và ngoài nước vào lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ; tổ chức hội chợ triển lãm kết nối công nghiệp hỗ trợ; hỗ trợ 70% chi phí đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu của các ngành sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ…

“Điều này nhằm hướng tới mục tiêu đến năm 2025, ngành công nghiệp hỗ trợ của tỉnh Vĩnh Phúc sẽ trở thành mắt xích cung cấp sản phẩm có hàm lượng giá trị cao trong dây chuyền sản xuất sản phẩm hoàn chỉnh của các tập đoàn, doanh nghiệp lớn trong nước và quốc tế”, ông Giang cho biết.

Còn theo kiến nghị của ông Puneet Ghai, Giám đốc điều hành của ACMA, để thúc đẩy nguồn vốn đầu tư từ Ấn Độ đổ vào lĩnh vực này, Việt Nam cần tăng cường hoạt động xúc tiến đầu tư, kinh doanh Việt Nam - Ấn Độ để tạo kênh kết nối giữa doanh nghiệp Ấn Độ với doanh nghiệp Việt Nam, từ đó hình thành mối quan hệ hợp tác chiến lược và lâu dài.

“Trước mắt, chúng tôi muốn mời một phái đoàn gồm đông đảo các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực này tới Auto Expo 2023 tại Ấn Độ từ ngày 12-15/1 để tìm hiểu cơ hội hợp tác”, đại diện ACMA nhấn mạnh.