Thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong tháng 7 đặt ra nhiều thách thức cho bài toán dòng vốn của các doanh nghiệp nhất là doanh nghiệp bất động sản.
Suy giảm toàn diện
Theo Bản tin trái phiếu doanh nghiệp do FiinRatings, đơn vị xếp hạng tín nhiệm hàng đầu tại Việt Nam công bố mới đây cho thấy, trong tháng 7 vừa qua, quy mô giá trị phát hành trái phiếu sụt giảm mạnh, với giá trị phát hành chỉ ở mức gần 22 nghìn tỷ VNĐ, giảm lần lượt 65% so với cùng kỳ và 48,23% so với tháng trước đó.
Mặc dù giá trị phát hành khiêm tốn, tuy nhiên theo số liệu của FiinRatings cho thấy các doanh nghiệp bất động sản vẫn vay được tín dụng ngân hàng với tăng trưởng nợ vay mới trung bình là 29,4%. Điều này cho thấy dù kênh trái phiếu có diễn biến trầm lắng nhưng các doanh nghiệp vẫn có thể tiếp cận dòng vốn vay từ ngân hàng.
Trong đó, 86% số đợt phát hành thuộc về các doanh nghiệp niêm yết, tăng 4% so với tháng trước, còn lại là 14% đợt phát hành từ các doanh nghiệp chưa niêm yết.
Cũng theo số liệu cập nhật của FiinRatings đến hết tháng 7/2022 không ghi nhận có sự xuất hiện của các đợt phát hành ra công chúng.
Trong bức tranh toàn cảnh các doanh nghiệp phát hành, các tổ chức tín dụng tiếp tục dẫn đầu thị trường với tổng cộng 21 đợt phát hành, đạt quy mô là 19,49 nghìn tỷ VNĐ, chiếm 89% thị trường sơ cấp. Tuy thị phần trái phiếu ngân hàng có sự tăng trưởng rõ rệt, song giá trị phát hành lại giảm sâu gần 63,5% so với giá trị tháng trước.
Theo thống kế của FiinRatings, các đợt phát hành lớn nhất trong tháng 7/2022 đến từ các tổ chức tín dụng, nổi bật là đợt phát hành của Công ty Tài chính cổ phằn điện lực (EVNFinance) với giá trị đạt 1,725 nghìn tỷ đồng; Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) với giá trị đạt 1,5 nghìn tỷ đồng; Ngân hàng TMCP Phương Đồng (OCB) với giá trị đạt 1 nghìn tỷ đồng.
Cũng theo FiinRatings, bức tranh phát hành trái phiếu doanh nghiệp tháng 7 có điểm đáng lưu ý là nếu như doanh nghiệp bất động sản liên tục đứng thứ hai về cơ cấu phát hành ở các tháng trước, thì trong tháng 7 chỉ ghi nhận 1 đợt phát hành trái phiếu đến từ CTCP Đầu tư Kinh doanh Bất động sản Hà An thuộc Tập đoàn Đất Xanh. Cụ thề, giá trị phát hành đạt 210 tỷ đồng và chỉ chiếm vỏn vẹn 2% thị trường sơ cấp.
Đứng vị trí thứ hai xét về quy mô phát hành trái phiếu trong tháng 7/2022 là ngành Thương mại và Dịch vụ với 2 đợt phát hành, đạt giá trị 1,17 nghìn tỷ đồng và chiếm 8% thị trường sơ cấp. Cả 2 lô trái phiếu này được đồng phát hành bởi công ty cồ phần đầu tư và Phát triển du lịch Phú Quốc.
Xuất hiện xu hướng trái phiếu xanh
Một trong những điểm nhấn của thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong tháng 7/2022 là việc lô Trái phiếu xanh đầu tiên được phát hành tại thị trường Việt Nam của EVNFinance, số tiền thu về dự kiến sử dụng để tài trợ các dự án đạt điều kiện nêu trong Khung Trái phiếu xanh của EVNFinance, dựa trên Nguyên tắc Trái phiếu xanh của Hiệp hội Thị trường vốn Quốc tế (ICMA).
Theo FiinRatings đánh giá, đây sẽ là cú hích lớn đối với thị trường Trái phiếu xanh, vốn còn khiêm tốn và mới mẻ, và tương lai phát triển bền vững của ngành năng lượng tái tạo. Việc EVNFinance đi đầu huy động trái phiếu xanh sẽ khuyến khích các doanh nghiệp tìm đến kênh vốn này nhiều hơn, đảm bảo nguồn vốn cần thiết để thực hiện các dự án hướng tới cam kết của Việt Nam tại Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc năm 2021 (COP26).
Trong thời gian tới, FiinRatings nhận định hoạt động trái phiếu xanh sẽ phát triển mạnh, cùng với đó là nhu cầu xác nhận các lô trái phiếu theo tiêu chuẩn môi trường, xã hội và quản trị (ESG) để có thể đảm bảo việc sử dụng vốn cho các mục tiêu phát triển bền vững.
Thế khó của các doanh nghiệp bất động sản
Đánh giá chung về thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong tháng 7/2022, FiinRatings cho rằng trong bối cảnh kênh tín dụng ngân hàng cho bất động sản đang được kiểm soát chặt chẽ, kênh vốn huy động qua trái phiếu doanh nghiệp cũng rất ít ỏi với chỉ một đợt phát hành và thị trường chứng khoán ảm đạm với rất ít hoạt động huy động vốn trên thị trường cổ phiếu.
“Các doanh nghiệp bất động sản đang đứng trước những trở ngại khá lớn về hoạt động huy động vốn trái phiếu cho việc tiếp tục triển khai và mở bán trong nửa cuối năm 2022 và cả năm 2023”, FiinRatings nêu quan điểm.
Những điểm nhấn quan trọng
Về lãi suất chào bán, lãi suất phát hành trái phiếu của các tổ chức tín dụng dao động xung quanh mức 4,3 - 7,6%, có sự tăng rõ rệt so với mức lãi suất trung bình của nhóm trong 6 tháng đầu năm 2022, cụ thể là 4,35%.
Trái phiếu duy nhất của nhóm Bất động sản được phát hành trong tháng 7 thuộc về Công ty cổ phần Đầu tư Kinh doanh Bất động sản Hà An, cũng mang lãi suất danh nghĩa cao hơn mức trung bình của nửa đầu năm nay, ở mức 11 %.
Về kỳ hạn trái phiếu phát hành trong tháng 7, theo FiinRatings đã có sự kéo dài nhẹ so với trung bình năm 2021 và các tháng trước đó.
Trái phiếu do ngân hàng phát hành ghi nhận kỳ hạn bình quân khoảng 5 năm, dài hơn đáng kể so với mức bình quân 3,4 năm trước đó của nửa đầu năm nay.
Nhóm ngành Thương mại dịch vụ và Bất động sản cũng có xu hướng tương tự. Theo FiinRatings, điều này phản ánh điều kiện về môi trường lãi suất tăng và các tổ chức phát hành thường có xu hướng kéo dải kỳ hạn của trái phiếu trong bối cảnh hiện nay.
Đáng chú ý, về tài sản đảm bảo, trong tháng 7/2022, chỉ có 5 trên 24 lô trái phiếu được phát hành có tài sản đảm bảo và chủ yếu dưới hình thức cổ phiếu của công ty mẹ.
Theo đánh giá của FiinRatings, đây là vấn đề nhà đầu tư cần quan tâm đánh giá chất lượng tài sản thế chấp, nhất là trong bối cảnh thị trường chứng khoán giảm mạnh và biến động như hiện nay.
Cũng trong Bản tin trái phiếu doanh nghiệp, FiinRatings nhận định những điều chỉnh chính sách bao gồm Nghị định 153 sửa đổi tới đây với những tiêu chuẩn và điều kiện mới về phát hành, phân phối và mua bán trái phiếu được kỳ vọng sẽ giúp kênh huy động trái phiếu doanh nghiệp từng bước sôi động trở lại và có chiều sâu hơn để góp phần phát huy kênh dẫn vốn dài hạn và các rủi ro từ thị trường này được kiểm soát chặt chẽ hơn.
