Chính quyền Amsterdam đau đầu tìm lời giải cho bài toán ôtô mini. Ảnh: Niamh Ní Hoireabhaird.
Theo Bloomberg, chính quyền thành phố Amsterdam đã phải trải qua nhiều khó khăn để tìm một "chỗ đứng" hợp lý cho ôtô mini ở nơi được mệnh danh là “thủ phủ xe đạp” của châu Âu.
Sự trỗi dậy của ôtô mini
Đã từ lâu, Amsterdam được biết đến như là thành phố sở hữu cơ sở hạ tầng được đầu tư tốt dành cho xe đạp cũng như hệ thống giao thông công cộng tiên tiến. Do đó, phần lớn người dân Amsterdam có thể thoải mái di chuyển nội đô mà không cần đến sự có mặt của ôtô.
Tuy nhiên, đối với một bộ phận người cao tuổi và người khuyết tật, việc đi bộ hoặc di chuyển bằng xe đạp tỏ ra tương đối khó khăn. Do đó, nhu cầu về một phương tiện di chuyển giúp bảo vệ nhóm người yếu thế này khỏi những ảnh hưởng tiêu cực từ thời tiết là có thật, bất chấp thực tế rằng họ đang sinh sống giữa lòng thành phố được mệnh danh là “thủ phủ xe đạp” của châu Âu.
Vào những năm 1990, Canta nổi lên như một phương tiện phổ biến dành cho những người gặp khó khăn khi di chuyển trong thành phố. Một phiên bản của mẫu xe cỡ nhỏ do Hà Lan sản xuất thậm chí sở hữu thiết kế cho phép người khuyết tật có thể tiếp cận bên trong mà không cần phải rời khỏi xe lăn.
Theo luật Hà Lan, người điều khiển Canta không cần phải sở hữu giấy phép lái xe, đồng thời mẫu xe này cũng không cần được cấp biển số để lưu thông hợp pháp. Theo Bloomberg, Canta được phân loại là phương tiện hỗ trợ di chuyển cho người khuyết tật.
Canta là ôtô mini thông dụng tại Amsterdam, nơi được mệnh danh là "thủ phủ xe đạp" của châu Âu. Ảnh: Eric Molina.
Với chiều rộng chỉ 1,1 m và thậm chí hẹp hơn cả một chiếc xe golf thông thường, Canta sở hữu tốc độ tối đa chỉ 17 km/h. Người dân Amsterdam thường xuyên bắt gặp những mẫu xe cỡ nhỏ lăn bánh trên đường dành riêng cho xe đạp hoặc dừng đỗ trên vỉa hè, những nơi vốn dĩ hoàn toàn hợp pháp dành cho Canta.
Trên thực tế, sự hiện diện của Canta đôi khi vẫn gây ra không ít cản trở giao thông. Tuy nhiên với vai trò xã hội độc đáo của mẫu xe này, người dân Amsterdam đã dễ dàng chấp nhận chúng một cách rộng rãi.
Mọi chuyện bắt đầu trở nên phức tạp khi Biro, mẫu xe siêu nhỏ do một công ty Italy sản xuất, bắt đầu thâm nhập thị trường ôtô mini tại Amsterdam.
Anh Jason Slaughter - cư dân Amsterdam đồng thời là người sáng lập kênh YouTube Not Just Bikes - cho rằng khác với Canta, Biro đã vượt ra khỏi những giới hạn vốn được vẽ ra tại các làn đường dành riêng cho xe đạp.
Về kích thước và giá cả, Canta và Biro khá tương đồng khi những phiên bản cao nhất của cả 2 được niêm yết quanh mốc 20.000 USD. Tuy nhiên, tệp khách hàng chính là yếu tố tạo nên sự khác biệt lớn nhất giữa Canta và “tân binh” Biro tại thị trường Amsterdam.
“Canta là một mẫu xe dành riêng cho người khuyết tật. Phần lớn người dân không thể mua và cũng không muốn sử dụng Canta khi di chuyển trên phố. Trái lại, Biro lại có thể xem như một phiên bản thu nhỏ của những chiếc ôtô phổ thông đa dụng”, Jason Slaughter chia sẻ.
Trong khi đó, Biro lại là mẫu ôtô mini gây ra không ít tranh cãi tại Amsterdam. Ảnh: Biro.
Việc sở hữu một chiếc Biro cho phép bất kỳ người dân Amsterdam nào điều khiển mẫu ôtô mini này trên làn đường dành cho xe đạp và dừng đỗ trên vỉa hè. Về cơ bản, đây là lợi ích không nhỏ khi sinh sống tại một đô thị đông đúc, nơi các điểm dừng đỗ xe hợp pháp ngày càng ít đi hoặc bị sử dụng sai mục đích.
Nhiều người dân địa phương bắt đầu gọi Biro bằng danh xưng “Canta cho người giàu”. Nói về tên gọi này, Jason Slaughter cho biết anh thường nhìn thấy cảnh tượng Biro đỗ cạnh bên một chiếc Land Rover trong những khu dân cư giàu có.
Mặc dù chính quyền Amsterdam đã mạnh tay và bắt buộc đăng ký đối với hàng trăm xe Biro, người dân Amsterdam vẫn phải chứng kiến ngày càng nhiều xe Biro lưu thông trên làn đường dành riêng cho xe đạp, chắn tầm nhìn tại đây cũng như giành chỗ tại các vỉa hè.
Biro bị phản đối vì thường xuyên giành chỗ trên vỉa hè hoặc chắn tầm nhìn của người đi xe đạp. Ảnh: The Shallow Man.
Theo Bloomberg, cả người dân và quan chức thành phố Amsterdam dường như đều trở nên khó chịu trước những đặc quyền kỳ lạ của chủ sở hữu Biro.
“Những người ngồi xe lăn không thể đỗ xe vì một tay nhà giàu chạy Biro đã giành chỗ trước”, ông Sietze Faber – Cố vấn chính sách an toàn đường bộ và xe đạp của Amsterdam – mô tả.
Khó xử
Vào cuối năm 2019, một tòa án ở Amsterdam đã đưa ra kết luận rằng trên thực tế, Biro không phải là thiết bị hỗ trợ di chuyển cho người khuyết tật. Do đó, chủ sở hữu các mẫu xe mini này phải đăng ký biển số, thi lấy bằng lái, không được phép di chuyển vào làn đường dành riêng cho xe đạp hay dừng đỗ trên vỉa hè.
Những quy định khó khăn đã khiến nhu cầu dành cho Biro giảm mạnh. Theo Bloomberg, nhiều chủ sở hữu đã bắt đầu rao bán chiếc xe cỡ nhỏ này với giá rẻ như cho ngay sau khi phán quyết nói trên được đưa ra.
Dù vậy, chính quyền thành phố Amsterdam hoàn toàn không muốn loại bỏ sự tồn tại của những mẫu xe siêu nhỏ như Biro. Từ góc độ xã hội, những chiếc xe dạng này có thể không mang nhiều ý nghĩa như Canta từng làm được, nhưng dù sao xe điện mini vẫn là một giải pháp giao thông hữu ích hơn nhiều so với ôtô cỡ lớn.
“Một mặt, chúng ta muốn giảm sự hiện diện của ôtô thông thường và những mẫu xe như Biro có thể là giải pháp khá ổn. Mặt khác, chúng ta cũng không thể mạo hiểm với sự an toàn của những người đi bộ và chạy xe đạp ở Amsterdam”, ông Diederik Basta – Giám đốc dự án giao thông thông minh của Amsterdam – nhìn nhận những khó khăn hiện hữu.
Chính quyền thành phố Amsterdam "vừa đấm vừa xoa" với chủ sở hữu Biro. Ảnh: Biro.
Tính đến năm 2021, Amsterdam đã sở hữu hơn 760 km đường dành riêng cho xe đạp. Các số liệu cho thấy cư dân “thủ phủ xe đạp” của châu Âu đã đạp xe trung bình khoảng 2 triệu km mỗi ngày.
Dù vậy, Amsterdam vẫn khuyến khích nhu cầu sử dụng các mẫu xe cỡ nhỏ như Biro.
Hiện, Amsterdam đang cấp giấy phép đỗ xe 2 năm trên toàn thành phố dành cho các mẫu ôtô cỡ nhỏ như Biro với chi phí 450 EUR, tương đương khoảng 482 USD. Hơn nữa, chủ sở hữu của các mẫu ôtô mini sẽ được nhận giấy phép này ngay lập tức, thay vì phải chờ đợi từ 3 tuần đến tối đa 6 tháng như các mẫu ôtô thông thường.
Ở diễn biến tương tự, Paris (Pháp) và Brussels (Bỉ) là hai trong số những thành phố đang học hỏi chính sách của Amsterdam. Chính quyền các đô thị này chọn cách bổ sung làn đường cho xe đạp và loại bỏ dần những bãi đỗ ôtô.
Theo đánh giá của Bloomberg, đây là động thái thúc đẩy sự hấp dẫn của ôtô mini. Do đó, tại một thời điểm bất kỳ trong tương lai, chính quyền Paris và Brussels có thể phải đối diện với những khó khăn mà thành phố Amsterdam từng gặp phải.
