Theo hãng tin Bloomberg, giới đầu tư đã trông đợi Hội đồng Nhà nước Trung Quốc, tức nội các nước này, công bố các biện pháp kích cầu mới cho nền kinh tế sau một cuộc họp diễn ra vào ngày thứ Sáu vừa rồi. Kỳ vọng của thị trường đặc biệt dâng cao sau khi Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) bất ngờ cắt giảm lãi suất hai lần liên tiếp vào tuần trước - động thái mà nhiều chuyên gia kinh tế cho là tín hiệu dịch chuyển sang chính sách mềm mỏng hơn.
Nhưng trái với kỳ vọng của nhà đầu tư và chuyên gia, Hội đồng Nhà nước Trung Quốc đã không đưa ra bất kỳ đề xuất cụ thể nào, thay vào đó chỉ nói rằng Chính phủ đang nghiên cứu các biện pháp mới và các biện pháp đó sẽ được thông qua một cách “kịp thời”. Tuần này, Thủ tướng Lý Cường sẽ có chuyến công du nước ngoài chính thức đầu tiên trên cương vị người đứng đầu Chính phủ Trung Quốc, tới Đức và Pháp, đồng nghĩa rằng sẽ không sớm có thông báo về một kế hoạch kích cầu mới.
Sẽ không có kích cầu ồ ạt
Một số nhà kinh tế có mối liên hệ với Chính phủ Trung Quốc đang kêu gọi hỗ trợ chính sách nhanh hơn.
Ông Yin Yanlin, nguyên Phó giám đốc Văn phòng Chính sách kinh tế của Đảng Cộng sản Trung Quốc, phát biểu tại một diễn đàn do Đại học Thanh Hoa tổ chức vào cuối tuần qua: “Chúng ta không nên ngần ngại bổ sung các chính sách mạnh mẽ hơn khi cần thiết”. Ông Yin nói thêm rằng các điều chỉnh chính sách nên được thực hiện nhanh chóng hơn, chứ không phải “như thể bóp kem đánh răng từ trong ống”.
Về phần mình, các nhà kinh tế đang tiết chế kỳ vọng, nói rằng bất kỳ sự hỗ trợ nào cũng sẽ chỉ ở mức độ hạn chế. Ngân hàng Mỹ Goldman Sachs Group đã cắt giảm dự báo tăng trưởng của Trung Quốc trong năm nay từ 6% xuống 5,4%, trên cơ sở cho rằng Bắc Kinh hiện đang thận trọng hơn trước do dân số suy giảm gây hạn chế nhu cầu nhà ở, mức nợ trong nền kinh tế tăng cao và lời kêu gọi của Chủ tịch Tập Cận Bình về việc hạn chế đầu cơ bất động sản.
Trong động thái mới nhất, PBOC ngày 20/8 có đợt hạ lãi suất lần thứ ba trong vòng chỉ hơn 1 tuần. Theo đó, lãi suất cơ bản kỳ hạn 1 năm giảm 0,1 điểm phần trăm, từ 3,65% về mức 3,55%; lãi suất cơ bản kỳ hạn 5 năm cũng giảm 0,1 điểm phần trăm, từ 4,3% về 4,2%.
Điều đó có nghĩa là bất kỳ gói kích thích nào cũng sẽ có quy mô nhỏ hơn so với những thời kỳ suy giảm tăng trưởng trước đây, khi các nhà chức trách đẩy mạnh đầu tư vào cơ sở hạ tầng và bất động sản như một cách để vực dậy tăng trưởng - các nhà kinh tế của Goldman nhận định trong một báo cáo vào cuối tuần vừa rồi.
Nhóm chuyên gia cho rằng các biện pháp kích thích tăng trưởng thông qua đầu tư cơ sở hạ tầng và bất động sản sẽ “có trọng điểm và vừa phải”. “Việc đi theo con đường cũ là sử dụng tài sản và cơ sở hạ tầng để tạo ra sự phục hồi kinh tế mạnh mẽ sẽ không còn phù hợp với kiểu ‘tăng trưởng chất lượng cao’ mà giới lãnh đạo đã nhiều lần nhấn mạnh”, báo cáo có đoạn viết.
Thị trường chứng khoán Trung Quốc giảm điểm trong phiên giao dịch ngày thứ Hai, một phần do sự thất vọng của các nhà giao dịch về tuyên bố của Hội đồng Nhà nước, dù tin tức về cuộc gặp giữa ông Tập và Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã giúp cải thiện tâm lý vào cuối ngày. Chỉ số CSI 300 giảm 0,8% và chỉ số Hang Seng mất 0,6% khi đóng cửa.
Hội đồng Nhà nước Trung Quốc - cơ quan điều phối chính sách giữa các bộ ngành của Chính phủ trung ương và Ngân hàng Trung ương nước này (PBOC) - đã kêu gọi các chính sách “mạnh mẽ hơn” để thúc đẩy nền kinh tế. Tuy nhiên, cơ quan này không đưa ra mốc thời gian hoặc chi tiết về các biện pháp hỗ trợ đang được thảo luận.
Ông Rory Green, chuyên gia kinh tế Trung Quốc tại công ty nghiên cứu TS Lombard, nhận định: “Ngưỡng cho việc kích thích tăng trưởng bây giờ cao hơn trước đây và khi có sự can thiệp, việc nới lỏng sẽ chỉ ‘nhỏ giọt’ chứ không phải là ‘dội’ vào nền kinh tế. Trung Quốc đã kiên quyết thúc đẩy tăng trưởng chất lượng cao hơn và khó có thể thay đổi lập trường đó vào thời điểm này, đặc biệt là đối với bất động sản”, ông Green nói.
Khả năng có thêm các biện pháp kích cầu là có, nhưng bất kỳ kế hoạch nào cũng sẽ “rất phù hợp phương pháp tiếp cận điều chỉnh chu kỳ chéo từ từ mà Trung Quốc đã áp dụng trong khoảng 5 năm qua”, vị chuyên gia nhấn mạnh.
Trong động thái mới nhất, PBOC ngày 20/8 có đợt hạ lãi suất lần thứ ba trong vòng chỉ hơn 1 tuần. Theo đó, lãi suất cơ bản kỳ hạn 1 năm giảm 0,1 điểm phần trăm, từ 3,65% về mức 3,55%; lãi suất cơ bản kỳ hạn 5 năm cũng giảm 0,1 điểm phần trăm, từ 4,3% về 4,2%.
"Mức cắt giảm này là quá nhỏ để tạo ra một sự khác biệt lớn về điều kiện tiền tệ, nhất là khi lãi suất trên thị trường liên ngân hàng đã thấp hơn so với lãi suất chính sách", một báo cáo của công ty nghiên cứu Capital Economics nhận định.
Các biện pháp kích thích như thế nào?
Các nhà kinh tế suy đoán rằng các bước kích thích có thể bao gồm các biện pháp tài chính để thúc đẩy cơ sở hạ tầng, chẳng hạn như tăng hạn ngạch trái phiếu cho chính quyền địa phương, cấp vốn nhiều hơn từ các ngân hàng chính sách nhà nước và bán trái phiếu có mục đích đặc biệt của chính quyền trung ương. Theo giới thạo tin, các biện pháp nới lỏng tài sản cũng đang được thảo luận, bao gồm cả khả năng giảm lãi suất cho vay thế chấp nhà và nới lỏng các hạn chế mua nhà. Ngoài ra, các quan chức đã gợi ý về các biện pháp có mục tiêu cụ thể để thúc đẩy tiêu thụ ô tô và thiết bị gia dụng.
Gần đây, một số ngân hàng lớn đã hạ dự báo tăng trưởng đối với Trung Quốc năm 2023 sau dữ liệu kinh tế yếu kém trong tháng 5. Nomura Holdings dự đoán mức tăng trưởng 5,1%; UBS dự báo mức tăng trưởng 5,2%; trong khi Standard Chartered dự đoán mức tăng trưởng 5,4%.
Ông Raymond Yeung, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại ngân hàng ANZ, kỳ vọng chính quyền các địa phương Trung Quốc đẩy nhanh việc bán trái phiếu đặc biệt, vốn chủ yếu được sử dụng để cấp vốn cho các dự án cơ sở hạ tầng. Ông cho rằng các địa phương cũng có thể sẽ nới lỏng hơn nữa các chính sách liên quan đến bất động sản.
“Thúc đẩy tăng trưởng đang là một nhu cầu cấp thiết. Bây giờ, các bộ, chính quyền địa phương và các doanh nghiệp nhà nước phải thực hiện công việc này”, ông Yeung nhận định.
Khả năng có thêm các biện pháp kích cầu là có, nhưng bất kỳ kế hoạch nào cũng sẽ “rất phù hợp phương pháp tiếp cận điều chỉnh chu kỳ chéo từ từ mà Trung Quốc đã áp dụng trong khoảng 5 năm qua”.
Ông Rory Green, chuyên gia kinh tế Trung Quốc tại công ty nghiên cứu TS Lombard
Các nhà kinh tế học của Goldman Sachs không kỳ vọng chính quyền trung ương Trung Quốc sẽ phát hành trái phiếu chính phủ đặc biệt, nhấn mạnh rằng công cụ này chỉ được sử dụng ba lần trong quá khứ trong những giai đoạn đặc biệt khó khăn, bao gồm khi đại dịch Covid-19 bắt đầu vào năm 2020 và trong cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1998.
Giới chuyên gia cũng cho rằng khó có chuyện Chính phủ Trung Quốc sẽ khởi động một đợt xây dựng lại những khu dân cư đã cũ kỹ như đã làm vào năm 2015. Trong thời gian đó, PBOC đã bơm tiền vào thị trường bất động sản để chi trả cho việc xây dựng các khu đô thị mới và đền bù cho các hộ gia đình có nhà bị giải tỏa trong khuôn khổ chương trình, dẫn đến việc giá và doanh số bán bất động sản tăng đột biến.
Báo cáo của Goldman Sachs cho rằng lần này, Chính phủ Trung Quốc có thể đẩy nhanh việc phát hành trái phiếu đặc biệt của chính quyền địa phương và tiếp tục nới lỏng các chính sách về bất động sản, bao gồm giảm mức đặt cọc khi mua nhà, cắt giảm lãi suất thế chấp và loại bỏ các hạn chế mua ở các thành phố hàng đầu.
Chính phủ Trung Quốc hiện cũng đang hỗ trợ các ngành công nghiệp được coi là động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế, chẳng hạn như sản xuất cao nghệ cao và xe chạy bằng năng lượng mới. PBOC cũng có thể sẽ cắt giảm lãi suất thêm nữa trong năm nay và giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với các ngân hàng thương mại để giải phóng thêm thanh khoản cho hệ thống tài chính.
