Ôtô hạng A, hay còn gọi là dòng xe mini, xe gia đình cỡ nhỏ, là ôtô sử dụng hệ thống động cơ dung tích từ 1.0L đến 1.2L, được các chuyên gia phân loại theo kích thước tổng thể.
Cụ thể, kích thước dài x rộng x cao của ôtô 4 chỗ là từ 3.300 x 1.450 x 1.400 đến 3.700 x 1.500 x 1.450 mm. Trong khi đó, các xe ôtô 5 chỗ hạng A sẽ có kích thước từ 3.900 x 1.650 x 1.550 tới 4.100 x 1.670 x 1.550 mm.
Xe hạng A thực ra đã xuất hiện tại Việt Nam từ năm 1998. Thời điểm ấy, liên doanh Daewoo Việt Nam đã lắp ráp và trình làng người tiêu dùng Việt Nam mẫu Daewoo Matiz nhỏ gọn với mức giá dễ tiếp cận nhất thị trường.
Khi đó, một chiếc Daewoo Matiz được bán với giá tương đương 130 triệu đồng, chỉ nhỉnh hơn một ít so với Honda Spacy hay Honda Dylan, những chiếc xe máy làm mưa làm gió một thời.
Daewoo Matiz là xe hạng A đầu tiên xuất hiện tại thị trường Việt Nam. Ảnh: Minh Anh.
Trước khi bị khai tử vào năm 2008, Daewoo Matiz từng sở hữu doanh số 2.069 xe vào năm 2005. Dấu ấn mà mẫu xe hạng A đầu tiên này tạo dựng trong lòng người tiêu dùng Việt khi ấy là một mẫu ôtô giá rẻ, nhỏ gọn và đáp ứng tốt nhu cầu cơ bản.
Kỷ nguyên vàng son của xe Hàn
Năm 2007, Kia Morning đánh dấu sự hiện diện của mình tại thị trường Việt. 6 năm sau, Grand i10 được Hyundai giới thiệu lần đầu tiên dưới dạng nhập khẩu nguyên chiếc.
Hai mẫu xe cỡ nhỏ nhanh chóng tạo nên một cuộc đua song mã hấp dẫn. Mặc dù trong khoảng thời gian trước 2019 vẫn có sự hiện diện của Chevrolet Spark, Honda Brio, Toyota Wigo, Mitsubishi Mirage hay Suzuki Celerio, hai ôtô hạng A của Kia và Hyundai luôn là những cái tên dẫn đầu doanh số trong phân khúc.
Xe hạng A thường được chọn làm phương tiện của các tài xế taxi. Ảnh: Hoàng Hà.
Nhìn chung, các mẫu xe hạng A được ưa chuộng bởi nhóm người mua ôtô phục vụ mục đích chạy dịch vụ, hoặc những người lần đầu sở hữu xe nhờ vào mức giá hợp lý.
Vì là xe nhỏ, chi phí vận hành và bảo dưỡng của ôtô hạng A cũng khá dễ chịu, khiến đường phố chứng kiến sự hiện diện ngày càng nhiều của những chiếc xe cỡ nhỏ.
Tuy vậy, cũng do nhắm đến tệp khách hàng kể trên, đồng thời phục vụ mục tiêu cắt giảm chi phí, các hãng sản xuất thường bỏ qua việc đầu tư và chăm chút vào từng chi tiết trên ôtô cỡ nhỏ.
Cụ thể, các xe hạng A qua nhiều năm luôn chỉ được trang bị ghế bọc nỉ, các chi tiết nội thất làm bằng nhựa, hay không được quan tâm phần cách âm.
Các xe cỡ nhỏ cũng chỉ được trang bị 2 túi khí, trong khi camera lùi, cảm biến lùi và tính năng ga tự động gần như là điều xa xỉ.
Thiết kế nội thất và trang bị trên xe hạng A rất cơ bản. Ảnh: Q.Thanh.
Với quan niệm hài lòng với chất lượng tương đương giá bán, khách hàng mua ôtô cỡ nhỏ cũng đành chấp nhận các thiếu sót về tính năng và trang bị trên xe.
Tuy nhiên, mọi thứ đã thay đổi khi VinFast Fadil xuất hiện.
Fadil thiết lập lại cuộc chơi
Xe Hàn gần như biến phân khúc ôtô cỡ nhỏ thành sân chơi của riêng mình, cho đến khi VinFast Fadil xuất hiện.
Mẫu hatchback cỡ nhỏ của VinFast ngoài động cơ có dung tích lớn hơn còn được trang bị nhiều tính năng an toàn trội hơn so với đối thủ cùng phân khúc.
Nhiều ý kiến nhận định tuy chỉ mang kích thước trong phân khúc hạng A, động cơ và trang bị an toàn trên Fadil đã tiệm cận, thậm chí vượt qua một vài mẫu ôtô hạng B.
Việc VinFast tung ra nhiều ưu đãi cho khách Việt cũng góp phần giúp Fadil nhanh chóng vượt mặt hai gương mặt kỳ cựu Hyundai Grand i10 và Kia Morning.
Rất nhanh chóng, Fadil trở thành cái tên dẫn đầu doanh số phân khúc xe cỡ nhỏ tại Việt Nam.
Thậm chí sau khi chốt sổ năm 2021, Fadil còn vượt qua tất cả mẫu xe đang kinh doanh tại thị trường Việt, trở thành ông vua doanh số với tổng cộng 24.128 xe được bán ra.
Sức ép từ Fadil đã buộc các đối thủ phải thay đổi. Kia và Hyundai nhanh chóng cập nhật cho sản phẩm của mình hàng loạt thiết kế cũng như công nghệ mới, đồng thời vẫn cố gắng duy trì giá bán ở mức hợp lý để tìm kiếm cơ hội đua tranh cùng Fadil.
Trong suốt khoảng thời gian Fadil hiện diện tại thị trường Việt Nam, Hyundai Grand i10 và Kia Morning đã không ít lần nhận những cải tiến và nâng cấp khác nhau. Vào năm ngoái, Grand i10 còn được làm mới toàn diện để mở rộng tệp khách hàng.
Hyundai Grand i10 được nâng cấp toàn diện vào năm ngoái. Ảnh: TPT.
Tuy vậy, sau 6 tháng đầu tiên của năm nay, doanh số Fadil dù không bằng cùng kỳ năm 2021 nhưng vẫn cao hơn so với nhóm ôtô cỡ nhỏ đến từ thương hiệu Hàn Quốc.
Tưởng rằng kịch bản thống trị của Fadil sẽ tiếp tục lặp lại trong năm cuối cùng VinFast còn sản xuất ôtô xăng, hãng xe Việt Nam đột ngột tuyên bố ngừng dây chuyền sản xuất ôtô động cơ đốt trong từ ngày 15/7, sớm hơn nhiều tháng so với kế hoạch.
Cục diện nhóm xe hạng A vì thế thêm một lần xoay chuyển.
Xe hạng A liệu có hết thời
Khi VinFast tuyên bố ngừng kinh doanh xe xăng, người ta mới giật mình nhận ra khoảng trống quá lớn mà Fadil để lại trong phân khúc ôtô cỡ nhỏ.
Thậm chí ngay cả khi kế hoạch điện hóa từ 2023 được hãng xe Việt công bố từ đầu năm, Fadil vẫn áp đảo các đối thủ Hàn Quốc về doanh số sau hai quý đầu tiên.
Trong khi đó, Toyota Wigo và Honda Brio đều được tạm rút khỏi thị trường Việt vì các lý do khác nhau, khiến phân khúc xe cỡ nhỏ hiện tại chỉ còn Hyundai Grand i10 và Kia Morning.
Tuy vậy, doanh số tuy có tăng nhưng không mấy khả quan của 2 mẫu xe cỡ nhỏ mang thương hiệu Hàn Quốc khiến người tiêu dùng đặt câu hỏi về sức hút hiện tại. Liệu Grand i10 và Morning có đủ sức thuyết phục khách hàng tiếp tục trung thành với dòng xe cỡ nhỏ hay không?
Theo Banque Mondiale, GDP đầu người của Việt Nam trong năm 2021 là 3.743 USD, tiếp tục đà tăng trưởng kể từ năm 1995. Mức sống tăng cao khiến người dân cũng sẵn sàng chi nhiều tiền hơn cho ôtô.
Giờ đây, tiêu chí lựa chọn ôtô ở nhóm bình dân không chỉ là giá rẻ, mà còn là những cân nhắc liên quan đến kích thước, động cơ, cũng như các công nghệ và trang bị an toàn đi kèm với xe.
Thực tế, trong nhóm xe hạng B, không ít mẫu ôtô được niêm yết với giá bán thấp hơn con số 500 triệu đồng, ngưỡng chi tiêu trước đây vốn là sân chơi riêng của ôtô cỡ nhỏ.
Sơ lược, người tiêu dùng có thể lựa chọn Kia Soluto trong khoảng giá 369-474 triệu đồng, Mazda2 bản 1.5 AT có giá 479 triệu đồng, Mitsubishi Attrage từ 375 triệu đồng đến 485 triệu đồng tùy phiên bản, hay Hyundai Accent với giá từ 426 triệu đồng.
So với xe hạng A, các mẫu xe hạng B được đánh giá cao nhờ không gian rộng rãi và động cơ mạnh mẽ hơn.
Vì thế, lượng người chọn xe hạng B làm chiếc xe đầu đời ngày càng nhiều, thay vì tiết kiệm chút tiền với các mẫu ôtô hạng A có kích thước nhỏ.
Ôtô hạng B có giá dưới 500 triệu đồng, sở hữu nhiều ưu điểm hơn so với nhóm ôtô cỡ nhỏ. Ảnh: TC Group.
Ngoài ra, nhóm xe “lai” nằm giữa phân khúc A và B như Kia Sonet hay Toyota Raize cũng ghi điểm nhờ gầm cao, thuận tiện di chuyển qua các điểm ngập nước trong đô thị bất chấp giá bán có sự chênh lệch không ít.
Điều này được lý giải thông qua xu hướng nghiêng về lựa chọn nhóm các xe gầm cao của người tiêu dùng Việt.
6 tháng đầu năm 2022, trong nhóm ôtô có doanh số cao hơn 1.000 xe thì có đến 19 mẫu SUV, 5 xe MPV và 2 mẫu bán tải. Trong khi đó, sedan góp mặt với 14 xe, còn ôtô hạng A chỉ có 4 cái tên.
Sự trỗi dậy của nhóm miniSUV đang đe dọa vị thế của các ôtô hạng A tại thị trường Việt. Ảnh: Toyota Việt Nam.
Ngoại trừ Fadil xuất hiện trong nhóm 10 xe bán chạy nhất thị trường với 9.566 xe, các mẫu ôtô cỡ nhỏ đều có doanh số sau 6 tháng dưới 6.000 chiếc.
Cụ thể, Hyundai Grand i10 xếp thứ 13 với 5.670 xe bán ra, Kia Morning bán được 3.099 xe, còn Honda Brio chỉ có doanh số 1.934 chiếc.
Riêng hai cái tên miniSUV kể trên, dù khá chật vật, Toyota Raize vẫn có doanh số 3.582 xe, còn Kia Sonet sở hữu tổng cộng 4.936 xe được bán ra sau 6 tháng.
Không có nhiều lựa chọn sau khi Fadil, Brio và Wigo rời bỏ thị trường, cộng thêm việc khách hàng đã dần quen với các mẫu xe cỡ nhỏ dù rẻ nhưng vẫn nhiều công nghệ, việc các hãng xe mang về những mẫu xe hạng A khác hấp dẫn hơn Fadil là khó khả thi.
Vì thế, mặc dù vẫn sở hữu một tệp người dùng ổn định, nhóm xe hạng A hẳn sẽ rất khá chật vật trong cuộc đua doanh số trong thời gian sắp tới, trước mắt là trong phần còn lại của năm 2022.
