Ngày 27/3, TAND cấp cao tại Hà Nội mở phiên tòa xét xử phúc thẩm, xét đơn kháng cáo của các bị cáo và bị đơn dân sự, người liên quan trong vụ thất thoát 3,8 triệu USD xảy ra Công ty cổ phần Dược phẩm Cửu Long (mã DCL).
Dược Cửu Long bị "quàng" trách nhiệm 3,8 triệu USD
Theo bản án sơ thẩm, từ năm 2006-2008, mặc dù Dược phẩm Cửu Long được giảm giá mua nguyên liệu nhưng ông Lương Văn Hóa (cựu Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc) đã chỉ đạo đồng phạm hạch toán kế toán trái quy định, lập thư giãn nợ, hợp thức hồ sơ thanh toán, báo cáo sai sự thật với Bộ Y tế, che giấu việc giảm giá mua nguyên liệu, nhằm giữ lại số tiền hơn 3,8 triệu USD để sử dụng tại Công ty, gây thiệt hại cho ngân sách Nhà nước.
Cựu Thứ trưởng Bộ Y tế Cao Minh Quang có trách nhiệm kiểm tra việc chấp hành cơ chế quản lý giá đối với các doanh nghiệp sản xuất thuốc theo đơn đặt hàng của Bộ Y tế.
Sau khi kiểm tra theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, ông Quang biết Dược phẩm Cửu Long chưa thanh toán số tiền hơn 3,8 triệu USD mua nguyên liệu nhưng không chỉ đạo tiếp tục kiểm tra, làm rõ.
Tiếp đó, Bộ Tài chính có công văn đề nghị Bộ Y tế tiếp tục kiểm tra làm rõ bản chất số tiền Dược Cửu Long chậm trả nhà cung cấp nguyên liệu hay đã được giảm giá để có biện pháp thu hồi cho Nhà nước. Tuy nhiên, bị cáo không thực hiện đầy đủ chức trách, nhiệm vụ được giao, gây thiệt hại cho Nhà nước với số tiền hơn 3,8 triệu USD.
Với hành vi trên, tòa sơ thẩm tuyên phạt ông Cao Minh Quang 30 tháng tù cho hưởng án treo về tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng. Cùng tội danh trên, các bị cáo khác lĩnh án từ 24 tháng treo – 30 tháng tù.
Ở nhóm tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”, ông Hóa lĩnh 9 năm tù, Nguyễn Văn Thanh Hải (cựu kế toán trưởng) 6 năm tù; Ngô Hữu Hiếu Nghĩa (cựu Giám đốc chi nhánh TP.HCM, kiêm Giám đốc điều hành phòng xuất nhập khẩu thuộc Dược Cửu Long) 5 năm tù.
Về trách nhiệm dân sự, tòa tuyên buộc Dược phẩm Cửu Long phải bồi thường cho Bộ Y tế 3,8 triệu USD. Đối trừ số tiền các bị cáo đã nộp khắc phục hậu quả thì Dược Cửu Long còn phải bồi thường hơn 58 tỷ đồng.
Sau phiên tòa sơ thẩm, Dược Cửu Long đã kháng cáo đề nghị buộc các bị cáo và người liên quan (các thành viên HĐQT cùng các cổ đông đã hưởng thù lao, cổ tức từ nguồn tiền hạch toán giảm giá vốn trong thời gian từ năm 2006 - 2008) liên đới bồi thường, hoàn trả toàn bộ số tiền hơn 3,8 triệu USD cho Bộ Y tế.
Trong đó, SCIC được chia hơn 12,3 tỷ đồng; các cổ đông khác là hơn 15,2 tỷ đồng.
Theo luật sư Đỗ Mạnh Trường, thời điểm thực hiện tội phạm thì các bị cáo đang thực hiện các hoạt động quản trị doanh nghiệp. Việc hạch toán sử dụng trái pháp luật số tiền 3,8 triệu USD chi cổ tức, thù lao cho các thành viên HĐQT là trên cơ sở các nghị quyết của HĐQT giai đoạn 2006-2008.
Hiện nay các nghị quyết không phù hợp này đã bị HĐQT đương nghiệm hủy bỏ theo Nghị quyết số 19/2022. Do đó, khi giải quyết trách nhiệm bồi thường thiệt hại cần áp dụng Điều 94 Luật Doanh nghiệp năm 2005 để điều chỉnh quan hệ bồi thường.
Cụ thể: “trường hợp trả cổ tức trái quy định thì các cổ đông phải hoàn trả cho công ty số tiền, tài sản khác đã nhận; trừ trường hợp cổ đông không hoàn trả được cho công ty thì cổ đông và tất cả thành viên HĐQT phải cùng liên đới chịu trách nhiệm về các khoản nợ…”. Điều này cũng phù hợp với quy định về bồi thường thiệt hại do nhiều người cùng gây ra tại Điều 587 Bộ luật Dân sự 2015.
Luật sư cũng cho rằng, tòa sơ thẩm nhận định các bị cáo cố ý chỉ đạo lập các chứng từ, văn bản xác nhận giao dịch không có thật và điều chỉnh các số liệu báo cáo tài chính nhằm hợp thức hóa 3,8 triệu USD. Từ đó, cho thấy các bị cáo thực hiện hành vi trái pháp luật nhằm phục vụ cho lợi ích nhóm và không được coi là nhiệm vụ của pháp nhân giao.
Còn đại diện Viện kiểm sát lập luận, thiệt hại do cá nhân thực hiện nhiệm vụ do pháp nhân giao thì pháp nhân phải bồi thường. Công ty có quyền yêu cầu các bị cáo, người liên quan trả lại tiền, giành quyền khởi kiện cho công ty bằng vụ kiện dân sự khác.
Khi xem xét, tòa phúc thẩm nhận định, thông qua sự chỉ đạo của ông Hóa, các bị cáo đã hạch toán giảm giá vốn 3,8 triệu USD cho hoạt động công ty, đưa số tiền vào vào các hoạt động kinh doanh. Còn việc chia cổ tức là dựa vào hoạt động kinh doanh của công ty. Vì vậy, tòa phúc thẩm không chấp nhận đơn kháng cáo của Dược Cửu Long.
Giảm án cho các bị cáo
Sau phiên tòa sơ thẩm, có 3 bị cáo kháng cáo xin giảm án gồm ông Lương Văn Hóa, Nguyễn Văn Thanh Hải (cựu Kế toán trưởng Công ty Dược phẩm Cửu Long) và Nguyễn Nam Liên (cựu Phó vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính - Bộ Y tế, Phó Trưởng ban Quản lý thực hiện kế hoạch phòng chống dịch cúm A (H5N1) - Bộ Y tế).
Quá trình chuẩn bị xét xử phúc thẩm, ngày 7/3/2023, Trại tạm giam T16 Bộ Công an có Báo cáo về việc người bị tạm giam Lương Văn Hóa đã chết ngày 6/3/2023 tại Bệnh viện Bạch Mai do viêm phổi sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng, K biểu mô di căn hạch theo dõi nguồn gốc từ phổi.
Vì vậy, tòa phúc thẩm hủy phần dân sự, đình chỉ giải quyết vụ án đối với ông Hóa.
Tòa phúc thẩm thấy rằng, bị cáo Hải, Liên khắc phục hậu quả, có nhiều tình tiết mới nên tuyên Hải 5 năm tù (giảm 1 năm tù), Liên 15 tháng tù (giảm 9 tháng tù).
Gia đình bị cáo Nghĩa và Hải đề nghị giải tỏa các tài sản kê biên… Tòa phúc thẩm xác định, việc tòa sơ thẩm tuyên áp dụng các biện pháp tư pháp, kê biên các tài sản nhằm đảm bảo thi hành án để đảm bảo cho quyền lợi của Dược Cửu Long là có căn cứ. Do đó, không chấp nhận yêu cầu của các bên liên quan.
