Tại phiên chất vấn, đại biểu Trần Văn Lâm, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Giang đặt vấn đề, thời gian qua, khi hệ thống ngân hàng gặp khó khăn, đối mặt với các gói nợ xấu thì cả hệ thống chính trị đã góp sức hỗ trợ với Nghị quyết 42/2017/QH14 của Quốc hội khóa XIV được cho là khá mạnh mẽ và hiệu quả, đúng như Thống đốc đánh giá. Ở chiều ngược lại, trong 2 năm qua, ngành Ngân hàng cũng đã hỗ trợ rất tích cực cho người dân, doanh nghiệp gặp khó khăn trong đại dịch.
Tuy nhiên, vẫn có ý kiến cho rằng mức độ chia sẻ của ngân hàng đối với doanh nghiệp, người dân, đối với đất nước chưa tương xứng khi kinh tế đất nước trong 2 năm qua tăng trưởng thấp nhưng hầu hết các ngân hàng vẫn có lợi nhuận cao. Đại biểu đề nghị Thống đốc đánh giá và chia sẻ về sự đồng hành của ngân hàng đối với doanh nghiệp, nền kinh tế đất nước ta trong thời gian qua và giải pháp nào trong thời gian tới.
Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội.
Trả lời câu hỏi trên, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng khẳng định lợi nhuận của các ngân hàng so với tổng tài sản là không lớn. Trong bối cảnh tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19 vừa qua, các tổ chức tín dụng đã theo sự kêu gọi của NHNN để đồng hành với doanh nghiệp và người dân. Từ khi đại dịch đến nay, các tổ chức tín dụng đã thực hiện miễn, giảm lãi vay và tổng số tiền giảm đến nay đạt 47-48 nghìn tỷ đồng.
Theo Thống đốc NHNN, đây là con số đáng được ghi nhận bởi bản thân hệ thống ngân hàng là trung gian tài chính, hoạt động thu lợi từ lãi vay và các dịch vụ. Do đó, việc chấp nhận giảm lãi vay cho thấy sự đồng hành của các tổ chức tín dụng với người dân và doanh nghiệp. Đồng thời, hoạt động ngân hàng cũng gắn liền với rủi ro và nợ xấu có thể thường xuyên phát sinh không thể tránh khỏi. Do đó, các tổ chức tín dụng cần có dự phòng cho việc xử lý các khoản nợ xấu này.
Trong thời gian vừa qua, NHNN đã ban hành thông tư cho phép các tổ chức tín dụng thực hiện cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ cho doanh nghiệp, người dân. Các tổ chức tín dụng đã tham gia rất tích cực và theo đó rất nhiều doanh nghiệp có nợ xấu, lẽ ra không đủ điều kiện để vay vốn nhưng bằng cách này nhiều doanh nghiệp và người dân có thể vay nợ trở lại, tiếp cận thêm khoản vay. Trong quá trình thực hiện, tín dụng đã tăng 8% so với chỉ tiêu 14% cả năm. Đồng thời, nhờ thông tư tái cơ cấu khoản vay, giữ nguyên nhóm nợ đã giúp doanh nghiệp có khả năng phục hồi, tiếp tục được vay vốn.
Về lợi nhuận của các tổ chức tín dụng, Thống đốc NHNN làm rõ, các ngân hàng là doanh nghiệp có điều kiện, được thành lập với mục tiêu kinh doanh. Nhưng khác với doanh nghiệp thông thường, số vốn điều lệ và quy mô tài sản của ngân hàng là rất lớn. Nếu như đến cuối 2020, toàn hệ thống tổ chức tín dụng có tổng tài sản 14 triệu tỷ đồng thì đến tháng 3/2022 con số này lên đến hơn 16 triệu tỷ đồng; trong đó dư nợ tín dụng khoảng 12 triệu tỷ đồng và tài sản khoảng 1,6-1,7 triệu tỷ đồng... Thống đốc NHNN nêu rõ, nếu tính lợi nhuận sinh lời trên tổng tài sản như vậy thì không phải là lớn.
“Theo những số liệu tổng hợp được trên thị trường chứng khoán, đánh giá theo tỷ lệ sinh lời trên tổng tài sản hoặc tỷ lệ sinh lời trên vốn của các tổ chức tín dụng so với một số các doanh nghiệp ở các ngành khác là không cao”, Thống đốc khẳng định.
Đại biểu Trần Văn Lâm, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Giang.
Liên quan đến việc quản lý thị trường vàng, đại biểu Nguyễn Phương Thủy (Đoàn đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội) đánh giá cao việc điều hành thị trường vàng, quản lý các hoạt động kinh doanh vàng của NHNN trong thời gian qua. Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Phương Thủy cũng đặt vấn đề, việc độc quyền một thương hiệu vàng quốc gia là SJC có phải là một trong những nguyên nhân dẫn đến giá vàng miếng SJC tăng cao như hiện nay?
Trả lời vấn đề này, Thống đốc NHNN cho biết, diễn biến giá vàng trên thị trường quốc tế rất phức tạp và khó lường, chịu tác động của nhiều yếu tố. Có thời điểm giá vàng tăng rất cao nhưng có lúc lại hạ xuống rất thấp. Ở Việt Nam, giá vàng có cùng xu hướng với thế giới, tuy nhiên tốc độ điều chỉnh tăng thì nhanh nhưng xuống lại chậm hơn.
Chỉ ra nguyên nhân của hiện tượng này, Thống đốc NHNN cho biết, do nguồn cung vàng miếng trong nước bị giảm đi, biến động giá vàng thế giới khiến bản thân các doanh nghiệp vàng miếng trong nước lo ngại rủi ro, do đó niêm yết giá khá cao. Với vai trò quản lý nhà nước, Thống đốc cho biết, NHNN sẽ sẵn sàng điều tiết nếu thấy cần thiết. Tuy nhiên, theo số liệu cập nhật được thì người dân không có nhu cầu mua vàng miếng quá nhiều. Do đó, NHNN chưa can thiệp, chỉ trong trường hợp cần thiết mới tiến hành nhập khẩu vàng để can thiệp.
Về quan điểm cấp tín dụng cho đầu tư kinh doanh chứng khoán, Thống đốc cho biết thị trường chứng khoán có rất nhiều chủ thể thu hút nhiều nguồn vốn tham gia, trong đó nguồn vốn tín dụng là một kênh. NHNN đã ban hành khuôn khổ pháp lý quy định, khi các tổ chức tín dụng tham gia thị trường chứng khoán thì phải đảm bảo kiểm soát được rủi ro. Cụ thể, đối với cổ phiếu, NHNN quy định các tổ chức tín dụng không được trực tiếp mua cổ phiếu của doanh nghiệp mà phải thành lập công ty con, công ty liên kết để mua nhằm tách biệt rủi ro của các ngân hàng.
Với trái phiếu doanh nghiệp, ngoài vai trò trực tiếp mua trái phiếu doanh nghiệp thì các tổ chức tín dụng còn đóng vai trò cấp tín dụng cho tổ chức, cá nhân để đầu tư chứng khoán. NHNN yêu cầu các tổ chức tín dụng này cần có tỷ lệ cấp tín dụng không vượt quá 5% vốn điều lệ để đảm bảo kiểm soát rủi ro.
Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái:
Chính phủ tiếp tục bám sát các Nghị quyết của Quốc hội, quyết liệt triển khai các giải pháp về tiền tệ
Phát biểu làm rõ một số nội dung tại phiên chất vấn, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái cho biết, trong phiên chất vấn chiều qua và sáng nay (9/6), các đại biểu Quốc hội đã đặt nhiều câu hỏi hay, bao quát các lĩnh vực liên quan đến nội dung chất vấn thuộc về chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước của NHNN như: bảo đảm hoạt động an toàn của hoạt động ngân hàng và tổ chức tín dụng an toàn, hệ thống thanh toán quốc gia cũng như bảo đảm với giá trị đồng tiền… Các nội dung chất vấn đã được Thống đốc NHNN báo cáo giải trình, trả lời tương đối đầy đủ.
Về điều hành chính sách tiền tệ, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái cho biết, thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội, thời gian qua Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo NHNN điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt, phối hợp chặt chẽ với chính sách, giải pháp khác nhằm góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát trong bối cảnh thế giới tăng cao. Các chính sách điều hành trong thời gian qua không ảnh hưởng nhiều đến tăng chỉ tiêu lạm phát mà chủ yếu do tăng giá hàng hóa.
Chính phủ sẽ tiếp tục bám sát các Nghị quyết của Quốc hội, theo dõi sát tình hình trong nước để tiếp tục điều hành chủ động, linh hoạt, đồng bộ các công cụ chính sách tiền tệ nhằm kiểm soát lạm phát theo mục tiêu đề ra, ổn định thị trường tiền tệ và ngoại hối, triển khai các giải pháp về chính sách tiền tệ để hỗ trợ thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế, điều hành lãi suất phù hợp với các cân đối vĩ mô, lạm phát và mục tiêu chính sách tiền tệ.
Đồng thời, Chính phủ khuyến khích các tổ chức tín dụng tiếp tục giảm chi phí hoạt động để phấn đấu giảm mặt bằng lãi suất cho vay. Triển khai hiệu quả chính sách hỗ trợ lãi suất với doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ kinh doanh điều hành tăng trưởng tín dụng phù hợp nhằm đáp ứng đầy đủ, kịp thời vốn cho sản xuất kinh doanh, hướng tín dụng vào các lĩnh vực ưu tiên gắn với nâng cao chất lượng tín dụng. Tiếp tục tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ khách hàng bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19, bảo đảm an toàn hoạt động ngân hàng.
Về cơ cấu lại các tổ chức tín dụng và các ngân hàng yếu kém, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái nêu rõ, thời gian qua Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo NHNN và các cơ quan liên quan quyết liệt thực hiện các giải pháp cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng và đã đạt được những kết quả quan trọng, căn bản là khuôn khổ pháp lý tiếp tục được hoàn thiện.
Hệ thống tín dụng đã có những chuyển biến tích cực cả về quy mô, năng lực tài chính, chất lượng tín dụng và hiệu quả hoạt động. Phát huy vai trò cung cấp tín dụng cho nền kinh tế, đóng góp quan trọng trong việc huy động các nguồn lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nhất là các ngành, lĩnh vực ưu tiên phục vụ cho sản xuất kinh doanh, góp phần hạn chế tình trạng tín dụng đang được các tổ chức, tổ chức xếp hạng quốc tế ghi nhận và đánh giá cao.
Để tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động, bảo đảm an toàn của các tổ chức tín dụng, Phó Thủ tướng Chính phủ cho biết, sau khi báo cáo Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 689/QĐ-TTg Phê duyệt Đề án “Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021-2025”, trong đó có một số quy định như: hoàn thiện khung khổ pháp lý về tiền tệ, hoạt động ngân hàng, cơ cấu lại và xử lý nợ xấu, nâng cao năng lực tài chính, năng lực cạnh tranh, chất lượng tín dụng, hiệu quả hoạt động quản trị, điều hành, tính minh bạch trong vòng hoạt động của ngân hàng...
Đồng thời, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong các hoạt động ngân hàng. Tiếp tục thực hiện các biện pháp nhằm tăng cường năng lực tài chính và an toàn hoạt động ngân hàng. Triển khai áp dụng xu hướng tới đạt trình độ phát triển của nhóm 4 nước dẫn đầu khu vực ASEAN đến năm 2025. Đẩy mạnh công tác xử lý nợ xấu, nâng cao chất lượng tín dụng đối với các tổ chức tín dụng. Củng cố và kiện toàn mô hình và nâng cao năng lực tài chính của Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam.
Đối với việc tăng cường phối hợp giữa các bộ, ngành và cơ quan liên quan trong việc xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng, xử lý các ngân hàng yếu kém, đến nay, trên cơ sở ý kiến của Bộ Chính trị, Chính phủ sẽ chỉ đạo NHNN khẩn trương xây dựng phương án cụ thể trên cấp có thẩm quyền phê duyệt để triển khai trong thời gian sắp tới.
Về kiểm soát tín dụng và các lĩnh vực chứng khoán, trái phiếu, bất động sản, thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội và Nghị quyết của Chính phủ về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2022, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo NHNN điều hành chính sách tín dụng đáp ứng đầy đủ, kịp thời cho hoạt động sản xuất kinh doanh, hướng tín dụng vào các lĩnh vực ưu tiên kiểm soát chặt chẽ đối với các lĩnh vực tiềm ẩn đối với các dự án, phương án vay vốn trong lĩnh vực bất động sản có tính khả thi, thanh khoản tốt, khách hàng có khả năng trả nợ vay đầy đủ, đúng hạn thì tiếp tục cung cấp tín dụng theo đúng quy định.
