Khi thị trường tiền mã hóa đi xuống trong hơn nửa năm qua, khoảng 2.000 tỷ USD đã bị cuốn khỏi thị trường so với mức đỉnh vào tháng 11/2021.
Giá trị Bitcoin, đồng tiền mã hóa lớn nhất và phổ biến nhất thế giới, cũng giảm gần 70% so với kỷ lục 69.000 USD /đồng vào năm ngoái.
Tình trạng tương tự trên thị trường tiền số đã từng xảy ra vào giai đoạn năm 2017-2018. Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng “mùa đông” này sẽ hoàn toàn khác với những “mùa đông” trước đó.
Sự xuất hiện của nhiều nhân tố mới
Năm 2018, Bitcoin và các đồng tiền khác đã liên tục giảm mạnh sau khi chạm đỉnh vào năm 2017. Giá trị đồng này từng hạ xuống mức thấp nhất 3.122 USD /đồng vào năm 2018. Thị trường khi đó tràn ngập những dự án ICO (phát hành tiền số lần đầu) nhưng 70% trong số đó đều “chết yểu”.
“Sự sụp đổ của thị trường năm 2017 đa phần là vì bong bóng tiền số vỡ vụn sau khi đạt đỉnh”, Clara Medalie, Giám đốc nghiên cứu tại công ty tiền mã hóa Kaiko, nói.
Thị trường tiền số đã khác nhiều so với năm 2017. Ảnh: Bloomberg.
Nhưng tình hình ảm đạm trong thời gian gần đây lại đến từ các yếu tố kinh tế vĩ mô như tình trạng lạm phát tăng cao, các ngân hàng trung ương nâng lãi suất. Những nguyên nhân này không hề xuất hiện trong giai đoạn 2017-2018.
Bên cạnh đó, theo giáo sư Carol Alexander tại Đại học Sussex, “mùa đông tiền mã hóa” trước đó cũng không xuất hiện các nhà đầu tư lớn đến từ Phố Wall. Trong khi đó, ở thời điểm hiện tại, Bitcoin và các đồng tiền khác lại có mối tương quan lớn với những tài sản rủi ro khác, nhất là cổ phiếu.
Hiệu ứng domino trên thị trường tiền số
Mặt khác, hàng loạt những sự kiện khiến thị trường tiền số chao đảo trong thời gian gần đây cũng cho thấy sự rời rạc, thiếu liên kết trong hệ sinh thái này.
Trong đó, sự kiện đồng TerraUSD (UST), một trong những dự án stablecoin được neo với đồng USD phổ biến nhất, sụp đổ chính là cú sốc lớn nhất từ trước đến nay của thị trường này. Sự biến mất của LUNA và TerraUSD đã kéo theo ảnh hưởng đến những dự án chọn UST là tài sản dự trữ, đặc biệt là Three Arrows Capital (3AC).
3AC đã nắm giữ cả TerraUSD lẫn LUNA, do đó chịu thiệt hại bởi đợt sụt giảm của những đồng tiền kỹ thuật số này. Quỹ đầu tư máu mặt trong thị trường tiền số này đã lao dốc đến bờ vực phá sản.
Nhưng thảm họa không dừng lại ở đó. Sự sụp đổ của 3AC còn kéo theo Voyager Digital, có trụ sở tại Canada. Công ty này đã ngừng hoạt động sau khi 3AC vỡ nợ với khoản vay trị giá hơn 650 triệu USD . Khách hàng của quỹ, trong đó có rất nhiều nhà đầu tư thông thường, đã bị đóng băng tài khoản và không thể lấy lại toàn bộ tài sản.
Mô hình kinh doanh của các quỹ tiền số bắt đầu bộc lộ điểm yếu khi thị trường suy yếu. Ảnh: Reuters.
Trong khi đó, với sự xuất hiện của các tổ chức cho vay tập trung và tài chính phi tập trung (DeFi), các nhà đầu tư dễ dàng sử dụng đòn bẩy tài chính. Nhưng hệ sinh thái đòn bẩy hiện nay không còn giống trước đây nữa.
Theo Martin Green, CEO của công ty Cambrian Asset Management, các nhà đầu tư nhỏ lẻ thường vay tiền thông qua các giao dịch phái sinh tiền điện tử. Khi thị trường tiền số xuống dốc vào năm 2018, những giao dịch này sẽ bị xóa bỏ trên các sàn vì không đáp ứng đủ mức ký quỹ.
“Trong khi đó, các quỹ tiền số và tổ chức cho vay mới là bên sử dụng đòn bẩy, còn các nhà đầu tư nhỏ lẻ sẽ đầu tư vào các công ty này để kiếm tiền”, chuyên gia Green cho biết.
Ông cũng cho rằng hiện nay xuất hiện rất nhiều quỹ cho vay không có tài sản đảm bảo, làm tăng rủi ro trong đầu tư. Vì thế, khi thị trường lao dốc vào quý II/2022, các tổ chức cho vay đành phải bán giải chấp cổ phiếu vì không đáp ứng được mức ký quỹ.
Đối mặt với nhiều rủi ro hơn
Bên cạnh đó, theo giáo sư Carol Alexander, nguyên nhân chính của “mùa đông tiền mã hóa” hiện nay là do những công ty tiền số quá mạo hiểm, dẫn đến nguy cơ cao khi thị trường đi xuống, điển hình là TerraUSD của Terraform Labs.
Celsius cũng là một trong những nạn nhân của đà giảm này. Từng là một trong những công ty cho vay tiền mã hóa lớn trên thế giới nhưng công ty này mới đây đã thông báo sẽ nộp đơn phá sản.
Trên lý thuyết, công ty này vận hành bằng cách trả lãi trên trời đối với những khách hàng gửi tiền bằng tiền mã hóa. Sau đó, Celsius cho các nhà giao dịch khác vay nhằm kiếm lời từ phần chênh lệch lãi suất. Những nhà đầu tư tiền mã hóa sẵn sàng trả lãi cao để vay tiền.
Tuy nhiên, mô hình kinh doanh này đã sụp đổ ngay khi “mùa đông tiền mã hóa” ập đến. Celsius liên tục đối mặt với các vấn đề về thanh khoản, thậm chí phải đóng cửa giao dịch để ngăn chặn tình trạng rút tiền hàng loạt.
Sự sụp đổ của các dự án và quỹ đầu tư đã gây hiệu ứng domino lên thị trường tiền số. Ảnh: Reuters.
“Quý II/2022 và tháng 6 là thời kỳ khó khăn của thị trường tiền mã hóa khi phải chứng kiến sự sụp đổ của hàng loạt công ty đình đám do khả năng đối phó rủi ro kém và sự kiện quỹ 3AC phá sản”, chuyên gia Medalie khẳng định.
Theo CNBC, rất khó để xác định thời điểm kết thúc của “mùa đông tiền mã hóa” lần này. Nhưng giới chuyên gia cho rằng các công ty tiền số vẫn sẽ tiếp tục đối mặt với những khó khăn trong việc trả nợ và tình trạng người dùng rút tiền hàng loạt.
Đồng thời, nạn nhân tiếp theo của đà giảm thị trường sẽ là các sàn giao dịch và thợ đào, James Butterfill, Giám đốc nghiên cứu tại CoinShares nhận định.
Trên thực tế, những sàn lớn như Coinbase cũng đang phải vật lộn với thị trường ảm đạm. Tháng trước, công ty này đã cắt giảm 18% nhân sự để tiết kiệm chi phí và đối mặt với tình trạng khối lượng giao dịch và giá trị các đồng tiền giảm sút. Trong khi đó, thợ đào tiền số lại phải gồng gánh chi phí vận hành tăng cao và giá Bitcoin lại trên đà xuống thấp.
