Tờ Fortune cho biết đã 20 năm kể từ ngày Elon Musk sáng lập nên Tesla và hãng xe điện này vẫn là ông lớn thống trị trong ngành. Thậm chí chính Tesla đã tạo nên một cuộc cách mạng toàn ngành ô tô với các mẫu xe điện của mình với rất ít đối thủ có thể cạnh tranh được về chất lượng.
Trên bảng xếp hạng Fortune 500 theo doanh số thường niên, Tesla từ mức 383 năm 2017 với chỉ 7 tỷ USD doanh số thì nay đã đứng thứ 50, tăng gấp 12 lần chỉ trong 6 năm.
Bản thân Elon Musk cũng vươn lên trở thành tỷ phú giàu nhất thế giới nhờ thành công của Tesla khi phần lớn tài sản của nhà sáng lập này ở dưới dạng cổ phiếu hãng xe điện.
Năm 2022, Tesla đã bán được 1,3 triệu xe điện trên toàn cầu, tăng 40% so với cùng kỳ năm trước. Riêng tại Mỹ, doanh số bán xe tăng tới 58%. Các nhà máy của hãng liên tục phải tăng ca để đẩy mạnh sản lượng trong khi Elon Musks thậm chí còn tuyên bố xây siêu nhà máy thứ 6 của mình tại Mexico.
Vị tỷ phú giàu nhất nhì thế giới này từng tuyên bố Tesla sẽ bán khoảng 2 triệu chiếc xe trong năm nay, tăng hơn 50% so với năm 2022.
Hàng loạt những con số ấn tượng là thế nhưng những dấu hiệu của sự bão hòa cũng đã xuất hiện trong đế chế của Elon Musk.
Vào tháng 4/2023, Tesla công bố mức tỷ suất lợi nhuận gộp thấp nhất kể từ năm 2021, không đạt mức kỳ vọng của thị trường trước đó. Ngay lập tức cổ phiếu nhà Elon Musk vốn đang có kết quả tốt nhất trong Fortune 500, bắt đầu trở thành mã đầy rủi ro. Đến tháng 5/2023, giá cổ phiếu Tesla đã mất đến 60% so với thời đỉnh cao năm 2021.
Thế rồi việc Tesla phải giảm giá để giành thị phần, tuyên bố rằng hãng sẽ bắt đầu chi tiền quảng cáo lần đầu tiên trong lịch sử, trái với lời tuyên bố rằng họ chẳng cần marketing trước đây vì cầu lớn hơn cung, khiến ngày càng nhiều người nghi ngờ về Elon Musk.
Qua thời đỉnh cao
Tờ Fortune nhận định Tesla nói riêng và nền kinh tế nói chung đang ở giai đoạn bất ổn. Sau nhiều năm thống trị thị trường xe điện, Tesla bất ngờ nhận ra mình có quá nhiều đối thủ tiềm năng tham gia thị trường.
Ý thức môi trường của người dân cũng như những quy định về khí thải đã buộc vô số tập đoàn xe xăng truyền thống phải chuyển qua ô tô điện. Hệ quả là người dân ngày càng có nhiều lựa chọn hơn trong khi Tesla lại vẫn chỉ bán 4 dòng xe chính là S-3-X-Y, khiến cho nhiều người mua cảm thấy “cũ kỹ”.
Với việc có nhiều người chơi hơn, thị phần của Tesla đã giảm mạnh từ 30,4% toàn cầu trong quý I/2020 xuống chỉ còn 16,5% quý I/2023. Tại Trung Quốc, nơi 59% số xe điện toàn thế giới được bán, có 8/10 dòng xe hút hàng nhất là của hãng nội địa và BYD đã đánh bật Tesla khỏi top 1.
Tuy nhiên những người chơi mới không phải vấn đề duy nhất khiến Elon Musk đau đầu.
Tình hình lạm phát, rủi ro suy thoái khiến người dân có xu hướng chậm đổi xe cũ hơn khi lãi suất trả góp cao ngất ngưởng.
Thế rồi khách hàng trẻ giờ đây cũng nhận ra xe điện gây ô nhiễm môi trường chẳng kém xe xăng do việc khai thác Lithium cùng những nguyên liệu thô làm ắc quy khác gây ảnh hưởng nặng đến nguồn nước.
Một báo cáo của trường đại học California cho thấy nếu toàn bộ người Mỹ đổi sang xe điện vào năm 2050 theo kế hoạch của chính phủ thì toàn thế giới sẽ cần tăng gấp 3 lần sản lượng khai thác Lithium thường niên hiện nay mới có thể đáp ứng đủ.
Bên cạnh đó, vấn đề địa chính trị cũng khiến Elon Musk phải đau đầu. Phần lớn số xe Tesla bán ra hiện nay được sản xuất ở Trung Quốc và bán khoảng gần 440.000 chiếc năm 2022 tại thị trường này. Bởi vậy sự căng thẳng trong quan hệ Mỹ-Trung sẽ khiến đế chế nhà Elon Musk gặp rắc rối.
Thế rồi việc Elon Musk liên tiếp có những tuyên bố và hành động gây chú ý dư luận, qua đó ảnh hưởng đến giá cổ phiếu cũng như thái độ của người tiêu dùng với sản phẩm của nhà Tesla.
Trước những khó khăn đó, nhà sáng lập Tesla đã chấp nhận đốt 22 tỷ USD tiền mặt dự trữ để dìm giá sản phẩm, bảo vệ thị phần trong khi tiếp tục đầu tư mạnh cho hệ thống lái xe tự động, công nghệ mà Elon Musk nhận định sẽ là tương lai của ngành ô tô điện.
“Chúng tôi là hãng xe điện duy nhất hiện nay về mặt lý thuyết có thể bán hòa vốn, sau đó thu lời dài hạn trong tương lai khi đã chiếm lĩnh thị trường xe điện lái tự động. Không một công ty ô tô nào hiện nay có thể làm được điều đó”, Elon Musk nói với các cổ đông.
Canh bạc
Sự tự tin là thứ thường thấy ở Elon Musk cũng như nhiều vị tỷ phú khác. Nhà sáng lập Tesla này tin rằng mình có tầm nhìn sắc bén hơn so với các CEO khác và nếu dự định của ông thành công thì Tesla có thể duy trì vị thế của mình trên thị trường trong hàng thập niên với nguồn doanh thu dồi dào không chỉ đến từ bán xe điện.
Niềm tin của Elon Musk là có cơ sở khi Dojo, trí thông minh nhân tạo (AI) của Tesla trị giá hàng tỷ USD liên tục học hỏi và được đào tạo từ dữ liệu thu thập được của 2 triệu sản phẩm đang lưu thông trên đường. Nếu chúng được tích hợp vào hệ thống lái tự động và cập nhật vào hàng triệu chiếc xe thì đây sẽ là một cuộc cách mạng lần thứ 2 toàn ngành xe điện.
“Tôi cho rằng đây sẽ là tài sản tăng giá mạnh nhất trong lịch sử”, Elon Musk tự tin nói khi cho rằng Tesla thậm chí có thể cấp phép bán công nghệ AI cho đối thủ và thu về ít nhất 10 tỷ USD mỗi năm nếu sản phẩm thành công như dự kiến.
“Tôi coi Dojo như một canh bạc dài hạn. Nếu chúng thành công thì sẽ đem về lợi nhuận vô cùng lớn lên đến hàng trăm tỷ USD. Bởi vậy rất đáng để đặt cược vào đó”, Elon Musk cho biết.
Tuy nhiên, canh bạc dìm giá và đầu tư cho lái xe tự động của Elon Musk khiến rất nhiều người lo lắng.
Chuyên gia Felipe Munoz của JATO Dynamics nhận định việc Elon Musk tuyên bố Tesla sẽ bán được 20 triệu chiếc xe vào năm 2030 là điều không tưởng khi Toyota, tập đoàn ô tô lớn nhất hiện nay cũng mới chỉ bán được 10 triệu chiếc năm 2022.
Hơn nữa, vô số tập đoàn công nghệ cũng đang đổ hàng tỷ USD phát triển AI như Google và GM. Do đó dù Tesla có lợi thế thu thập dữ liệu của 2 triệu chiếc xe điện đang chạy trên đường thì lợi thế này cũng chẳng thể dẫn đầu quá lâu.
Đó là chưa kể đến vấn đề an toàn, khung pháp lý khi xảy ra tai nạn khi dùng chế độ lái tự động, sự tin tưởng của khách hàng vào công nghệ mới...
Dẫu vậy, chuyên gia Munoz cũng nhận định tầm nhìn về lái xe tự động của Elon Musk là một lợi thế hấp dẫn bởi các đối thủ hiện nay mới chỉ tập trung vào cách làm xe điện mà chưa đi đến được bước tiếp theo để có thể cạnh tranh được với Tesla.
Theo Wall Street Journal, doanh số xe điện đã tăng từ 9% năm 2020 lên 14% năm 2022 và doanh thu của Tesla sẽ tăng 22% trong năm nay, 24% vào năm 2024.
Ngoài ra, Tesla còn một sản phẩm mà hầu như không ai chú ý đến, đó là hệ thống lưu trữ năng lượng Megapack. Trong năm vừa qua, mảng sản phẩm này đem về 3,9 tỷ USD cho Tesla, tương ứng 4,8% tổng doanh thu.
Megapack lưu trữ năng lượng từ các nguồn điện gió, mặt trời và bán lại cho các công ty kinh doanh điện. Mỗi một đơn vị sản phẩm có thể lưu trữ đến 3,9 MWH, đủ cung ứng cho 3.600 căn hộ. Mặc dù có giá bán lẻ lên đến 1,87 triệu USD nhưng những người mua Megapack hiện nay cũng phải xếp hàng chờ đến 2 năm mới nhận được do nhu cầu quá đông.
“Nhu cầu cho sản phẩm này gần như là vô tận”, Elon Musk hồ hởi nói.
