Các doanh nhân công nghệ như Elon Musk đã nói rằng xe tự lái sẽ khiến các phương tiện thông thường trở nên lỗi thời, nhưng thực tế thì sao? Hầu hết người Mỹ đều cảnh giác với những tuyên bố kiểu này.
Một cuộc khảo sát gần đây cho thấy cứ bốn người Mỹ thì có ba người cảm thấy kém an toàn hơn khi lái xe hoặc ngồi trên xe có tính năng tự lái. Dẫu vậy, điều đó vẫn không ngăn Tesla tiếp tục phát triển công nghệ Tự lái hoàn toàn (FSD).
Sự trỗi dậy của công nghệ “Tự lái hoàn toàn”
Liệu Elon Musk có bao giờ thực hiện được lời hứa 1 triệu robotaxi? Ảnh: WSP.
Vào tháng 4 năm 2019, tại một buổi giới thiệu có tên là “Ngày đầu tư”, có lẽ Musk đã đưa ra dự đoán táo bạo nhất của mình với tư cách là giám đốc điều hành của Tesla. “Vào giữa năm tới, chúng tôi sẽ có hơn một triệu chiếc xe Tesla với đầy đủ phần cứng tự lái trên đường”, Musk nói với các nhà đầu tư. Ông nói, phần mềm tự động cập nhật qua mạng và chế độ Tự lái hoàn toàn sẽ đáng tin cậy đến mức người lái xe… “có thể đi ngủ” khi di chuyển trên đường.
Năm sau, giá cổ phiếu của Tesla tăng vọt, biến nó thành nhà sản xuất ô tô có giá trị nhất và giúp Musk trở thành người giàu nhất thế giới. Tự lái hoàn toàn theo sau Autopilot, được ra mắt vào năm 2014 và tiếp tục cho phép ô tô điều hướng đường cao tốc, từ đánh lái và chuyển làn đến điều chỉnh tốc độ. Full Self-Driver nhằm mục đích mang những khả năng đó đến các đường phố trong thành phố và khu dân cư, một nhiệm vụ khó khăn hơn nhiều.
Những chiếc xe dựa vào sự kết hợp giữa phần cứng và phần mềm để làm như vậy. Tám camera ghi lại cảnh quay thời gian thực về hoạt động xung quanh ô tô, cho phép ô tô đánh giá các mối nguy hiểm như người đi bộ hoặc người đi xe đạp và điều động cho phù hợp.
Để thực hiện lời hứa của mình, Musk đã tập hợp một đội ngũ kỹ sư ngôi sao sẵn sàng làm việc nhiều giờ và giải quyết vấn đề trong đêm. Musk sẽ thử nghiệm phần mềm mới nhất trên ô tô của chính mình, sau đó ông và các giám đốc điều hành khác sẽ tổng hợp các yêu cầu “sửa lỗi” cho các kỹ sư của họ.
Nhưng các bản sửa lỗi chắp vá đó tạo ảo giác về sự tiến bộ không ngừng nhưng lại che đậy việc thiếu một chiến lược phát triển mạch lạc, các cựu nhân viên cho biết. Trong khi các đối thủ cạnh tranh như Waymo thuộc sở hữu của Alphabet đã áp dụng các giao thức thử nghiệm nghiêm ngặt giới hạn nơi phần mềm tự lái có thể hoạt động, Tesla cuối cùng đã cung cấp Full Self-Driver cho 360.000 chủ sở hữu, những người đã trả tới 15.000 USD để đủ điều kiện sử dụng các tính năng, và để họ kích hoạt nó theo quyết định riêng của họ.
Triết lý của Tesla rất đơn giản: Càng nhiều dữ liệu (trong trường hợp này là lái xe) mà trí thông minh nhân tạo hướng dẫn chiếc xe tiếp xúc, nó học càng nhanh. Nhưng mô hình thô sơ đó cũng có nghĩa là có một mạng lưới an toàn nhẹ hơn. Các cựu nhân viên cho biết Tesla đã chọn cách cho phép phần mềm tự học một cách hiệu quả, phát triển khả năng nhạy cảm giống như bộ não thông qua công nghệ có tên là “mạng lưới thần kinh” với ít quy tắc hơn. Mặc dù điều này có khả năng đẩy nhanh quá trình, nhưng về cơ bản nó chỉ là một phương pháp đào tạo thử và sai.
Các đối thủ tại Waymo và Apple thực hiện một cách tiếp cận khác đối với quyền tự chủ, bằng cách đặt ra các quy tắc và giải quyết mọi vi phạm nếu những hạn chế đó bị vi phạm, theo những người trong cuộc ở Thung lũng Silicon có kiến thức về thực tiễn của công ty.
Các công ty phát triển xe tự lái cũng thường sử dụng các hệ thống radar và radar tinh vi giúp phần mềm lập bản đồ chi tiết về môi trường xung quanh họ.
Người phát ngôn của Waymo Julia Ilina cho biết có sự khác biệt rõ ràng giữa các phương pháp tự lái của các công ty, chỉ ra mục tiêu của Waymo là tự chủ hoàn toàn và nhấn mạnh vào học máy. Apple từ chối bình luận về câu chuyện này.
Phương pháp của Tesla đôi khi đã được chứng minh là có vấn đề. Khoảng hai năm trước, một YouTuber nổi tiếng đã ghi lại cảnh phần mềm đang cố gắng điều hướng trên Phố Lombard quanh co nổi tiếng của San Francisco trong một video thu hút hàng chục nghìn lượt xem. Vì vậy, các kỹ sư của Tesla đã xây dựng các rào cản vô hình trong phần mềm giúp ô tô di chuyển trên đường, Bernal cho biết. Các video YouTube sau đó cho thấy chúng hoạt động trơn tru.
Điều đó khiến Bernal dừng lại. Là một người thử nghiệm nội bộ đã lái đoạn đường đó như một phần công việc của mình, rõ ràng là nó khác xa với trải nghiệm điển hình trên đường phố công cộng ở những nơi khác.
Radar ban đầu đóng một vai trò quan trọng trong việc thiết kế các phương tiện và phần mềm của Tesla, bổ sung cho các camera bằng cách cung cấp khả năng kiểm tra thực tế về những gì xung quanh, đặc biệt nếu tầm nhìn có thể bị che khuất. Tesla cũng sử dụng cảm biến siêu âm, thiết bị tầm ngắn phát hiện vật cản trong bán kính của xe. Công ty đã thông báo vào năm ngoái rằng họ cũng đang loại bỏ những thứ đó.
Ngay cả với radar, Tesla vẫn kém tinh vi hơn so với những chiếc xe được trang bị radar và của các đối thủ cạnh tranh. Brad Templeton, nhà tư vấn và phát triển ô tô tự lái lâu năm từng làm việc cho Google cho biết: “Một trong những ưu điểm chính của lidar là nó sẽ không bao giờ thất bại trong việc nhìn thấy xe lửa hoặc xe tải, ngay cả khi nó không biết đó là gì. Nó biết có một vật thể phía trước và phương tiện có thể dừng lại mà không cần biết gì thêm”.
Gia tăng tai nạn giao thông
Một chiếc Tesla Model 3 sử dụng phần mềm lái tự động lái trên đường thành phố ở California. Ảnh: Reuters.
Sau khi Tesla thông báo sẽ loại bỏ radar vào tháng 5 năm 2021, các vấn đề gần như ngay lập tức được chú ý, các nhân viên cũ cho biết. Khoảng thời gian đó trùng hợp với việc mở rộng chương trình thử nghiệm Xe tự lái hoàn toàn từ hàng nghìn lên hàng chục nghìn tài xế. Theo các đơn khiếu nại gửi cơ quan quản lý, xe ô tô của Tesla đột ngột dừng lại vì những mối nguy hiểm tưởng tượng, hiểu sai các biển báo trên đường và không phát hiện ra các chướng ngại vật như xe cấp cứu.
Một số người đã cho rằng sự gia tăng đột ngột của Tesla trong các báo cáo "phanh ảo" - trong đó những chiếc xe giảm tốc độ mạnh mẽ từ tốc độ cao - là do thiếu radar.
Dữ liệu cho thấy các báo cáo về “phanm ảo” đã tăng lên 107 khiếu nại trong ba tháng, so với chỉ 34 trong 22 tháng trước đó.
Nhiều tháng trước đó, NHTSA đã mở một cuộc điều tra về Autopilot trên khoảng một chục báo cáo về việc các xe Tesla đâm vào các phương tiện khẩn cấp đang đỗ.
Missy Cummings, cựu cố vấn an toàn cấp cao của NHTSA, người đã chỉ trích cách tiếp cận của công ty và rút lui khỏi các vấn đề liên quan đến Tesla, cho biết: “Đó không phải là lý do duy nhất khiến họ gặp rắc rối mà là một phần lớn trong số đó. Radar đã giúp phát hiện các vật thể ở phía trước. Đối với thị giác máy tính đầy lỗi, nó đóng vai trò như một cách kết hợp cảm biến để kiểm tra xem có vấn đề gì không.
Musk, với tư cách là người thử nghiệm chính, cũng yêu cầu sửa lỗi phần mềm thường xuyên, yêu cầu các kỹ sư phải vào và điều chỉnh mã.
Tesla đã sa thải những nhân viên phản đối cách tiếp cận của ông. Công ty cũng đã tung ra rất nhiều bản cập nhật cho phần mềm của mình đến nỗi vào cuối năm 2021, NHTSA đã công khai nhắc nhở Tesla vì đã đưa ra các bản sửa lỗi mà không có thông báo thu hồi chính thức.
Năm ngoái, Musk đã quyết định mua Twitter, một thứ đã trở thành sự phân tâm đối với giám đốc điều hành Tesla, cựu nhân viên của cả hai công ty cho biết. Sau khi nắm quyền lãnh đạo vào tháng 10, ông đã chuyển hàng chục kỹ sư – bao gồm cả Autopilot và Full Self-Driver – đến làm việc ở Twitter, điều này càng khiến Tesla phải lùi bước. Các bản cập nhật phần mềm thường được phát hành hai tuần một lần đột nhiên cách nhau trong khoảng thời gian hàng tháng, khi Tesla khắc phục các lỗi và theo đuổi các mục tiêu tham vọng hơn.
Một số than thở về sự tham gia của Musk tại Twitter, nói rằng ông cần tập trung lại vào Tesla để hoàn thành những gì đã bắt đầu.
Cho đến nay, điều quan trọng là FSD không tự lái, mặc dù có tên như vậy. Công nghệ này cho phép Tesla tự động thay đổi làn đường, vào và ra khỏi đường cao tốc, nhận biết biển báo dừng và đèn giao thông cũng như đỗ xe. Bởi vì nó yêu cầu người lái xe được cấp phép sẵn sàng điều khiển bất cứ lúc nào nên công nghệ này được phân loại theo tiêu chuẩn ngành là Cấp 2 (trên 5).
Phần mềm có giá ban đầu là 15.000 USD cộng với phí hàng tháng là 99 USD hoặc 199 USD tùy thuộc vào việc bạn đang chuyển từ Chế độ lái tự động cơ bản sang FSD sang Chế độ lái tự động nâng cao sang FSD.
Tesla Model Y có ba camera hướng về phía trước để điều hướng đường đi. Ảnh: WSP.
Mỗi chiếc Tesla đều được trang bị Autopilot, chỉ hoạt động trên đường cao tốc. Nó có thể tự động lái trong một làn đường và có kiểm soát hành trình thích ứng để theo kịp giao thông, một thứ tiêu chuẩn trên nhiều ô tô mới ngày nay.
Enhanced Autopilot - Hệ thống lái tự động nâng cao, có thể điều hướng đường cao tốc từ trên đoạn đường nối đến đoạn đường nối tắt, bao gồm cả tín hiệu thay đổi làn đường tự động. Nó cũng có thể tự động đỗ xe và có thể được "triệu tập" từ một điểm đỗ xe để đón bạn.
FSD có thể thực hiện tất cả các tính năng khác của chế độ lái tự động, với chức năng bổ sung về đường thành phố, biển báo dừng, đèn giao thông, v.v… Nó vẫn cần có người giám sát, nhưng nhiều tài xế đã đăng video cho thấy phần mềm này di chuyển trơn tru qua các giao lộ và bùng binh. Tất nhiên, vẫn có rất nhiều ví dụ về việc FSD phải vật lộn với các nhiệm vụ lái xe thông thường. Đó là chưa kể nhiều vụ tai nạn liên quan đến hệ thống tự động của Tesla và dừng xe khẩn cấp đang bị các cơ quan chức năng liên bang tại Mỹ điều tra.
Kể từ tháng 11 năm 2022, bất kỳ ai đã trả tiền cho tùy chọn này đều có thể đăng ký bản beta và sử dụng Tesla FSD. Bạn có thể đăng ký toàn bộ khả năng tự lái thông qua ứng dụng Tesla, nếu đã trả tiền cho tính năng này và ô tô của bạn được trang bị tùy chọn này. Trong menu Autopilot, nhấp vào nút "Yêu cầu Beta tự lái hoàn toàn" và chấp nhận các điều khoản và điều kiện.
Vào tháng 2, Tesla đã thu hồi khoảng 360.000 ô tô có phần mềm này do những rủi ro về an toàn xung quanh các giao lộ. Sau đó, gã khổng lồ xe điện đã tung ra một bản sửa lỗi phần mềm vào tháng Ba.
Phần mềm FSD cập nhật được cho là sẽ cải thiện khả năng ra quyết định của ô tô tại các giao lộ và đèn giao thông, mang lại khả năng dừng mượt mà hơn ở các biển báo dừng, điều chỉnh tốt hơn khi thay đổi giới hạn tốc độ và cải thiện khả năng nhận biết khi nào phương tiện cần thoát khỏi làn đường rẽ để tiếp tục lái xe thẳng.
