Thế hệ Gen Z chống lại các quy tắc công việc độc hại. Ảnh: Insider.
Năm 2008, Isaiah Thomas chỉ mới 7 tuổi, nhưng cậu đủ lớn để hiểu gia đình đang gặp khó khăn về tài chính.
Cha mẹ Thomas đi ngủ ngay sau khi đi làm về và ra khỏi nhà đầu tiên vào buổi sáng. Thậm chí họ buộc phải tăng ca để kiếm sống. Việc cha mẹ thiếu thời gian dành cho gia đình, ít được gần gũi với con cái đã để lại ấn tượng với Thomas.
“Chúng tôi sống bằng tiền lương, vì vậy, cha mẹ phải làm việc để kiếm sống. Tôi nghĩ thế hệ Gen Z đều trải qua những điều đó cùng gia đình và tôi không muốn nó tiếp tục xảy ra”, Thomas nói.
Thomas làm việc tại một kho hàng Amazon ở Alabama. Dù cam kết sẽ cống hiến tại nơi làm việc, Thomas khẳng định sẽ không vì áp lực tài chính mà bỏ lỡ thời gian cho gia đình.
Cậu ấy không đơn độc trong suy nghĩ của mình, ngày càng nhiều thanh niên trong độ tuổi 20 đang cố gắng thay đổi văn hóa nơi làm việc. Họ đã đến tuổi lao động, lo lắng kinh tế tăng cao, trong khi bằng đại học không còn hứa hẹn về một công việc ổn định
Hơn bất kỳ thế hệ nào khác, những người mới gia nhập lực lượng lao động này ưu tiên đối xử công bằng trong công việc và từ chối tuân theo các chuẩn mực bóc lột hoặc lỗi thời. Và chính vì vậy, Gen Z vừa bước vào thị trường lao động đã mang tiếng "lười biếng", nhưng họ lại là những người chống lại các vị chủ "độc hại" bằng cách đấu tranh tái tổ chức công ty.
Gen Z không lười biếng
Internet tràn ngập các bài báo về Gen Z, cho rằng thế hệ này chán ghét các chuẩn mực tại nơi làm việc. Nhưng không đồng nghĩa những người lao động trẻ này lười biếng, thích là nghỉ, họ chỉ đơn giản là từ chối một số hoạt động mà các thế hệ trước buộc phải làm.
Các cuộc khảo sát phát hiện ra Gen Z khó gắn bó lâu dài với những vị chủ xấu tính. Ngoài ra, Gen Z thiếu ranh giới giữa chuyện công và chuyện tư. Thay vào đó, thế hệ này đang tích cực đẩy lùi các hành vi khiến nơi làm việc trở thành môi trường độc hại.
“Khi tôi bắt đầu làm việc tại Starbucks, tôi không hiểu tại sao tôi phải đối mặt với sự phân biệt đối xử", Laila Dalton (20 tuổi) - người đã bị Starbucks sa thải vào đầu năm nay sau khi có một cuộc tranh cãi tại nơi cô làm việc - cho biết.
Dalton cho rằng thế hệ Gen Z bắt đầu nhận ra làm việc trong ngành nào không quan trọng, tất cả người lao động đều xứng đáng có điều kiện làm việc lành mạnh hơn.
Khi Dalton phàn nàn về việc không được tôn trọng trong công việc hoặc điều kiện làm việc tồi tệ, những người khác sẽ phủ nhận mối quan tâm của cô ấy, nói rằng "điều đó là dĩ nhiên trong ngành công nghiệp thực phẩm, cô ấy mong đợi điều gì hơn?".
Nhưng Dalton và những người bạn thuộc thế hệ Gen Z chưa sẵn sàng chấp nhận lối suy nghĩ đó.
Một cuộc khảo sát gần đây với 11.000 người ở độ tuổi trung học và đại học cho thấy ưu tiên hàng đầu của thế hệ Gen Z khi chọn một nhà tuyển dụng là đối xử công bằng với tất cả nhân viên (theo giới tính và chủng tộc), tiếp theo là chất lượng cuộc sống, tính linh hoạt của người sử dụng lao động và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.
Họ có nhiều khả năng rời bỏ công việc nếu không đáp ứng được nhu cầu và sẵn sàng tìm việc làm có mức lương tốt hơn ở nơi khác. Nói một cách đơn giản, những người lao động trẻ muốn điều kiện làm việc tốt hơn cha mẹ họ và họ không ngại tìm kiếm nó.
"Tôi muốn đảm nhận vị trí mà tôi có thể phát triển về mặt chuyên môn và cá nhân, thay vì bị căng thẳng, chán nản hoặc luôn chờ đợi hết giờ”, Jade Carson (22 tuổi, nhà sáng tạo nội dung) nói.
PGS Rebecca Givan - chuyên gia nghiên cứu về lao động và quan hệ việc làm tại ĐH Rutgers (Mỹ) - nhận định những người lao động trẻ tuổi có nhiều khả năng lên tiếng chống lại sự bất công hơn.
“Họ quen với việc nắm giữ quyền lực và hiểu những sai sót trong hệ thống. Họ sẽ không chấp nhận việc thiếu tiếng nói ở nơi làm việc hoặc người sử dụng lao động trả công cho những giá trị tiến bộ, sau đó không giữ lời hứa”, PGS Givan nói.
Tuy nhiên, nghỉ việc không dành cho tất cả. Thay vào đó, nhiều lao động trẻ chọn tạo ra sự thay đổi từ bên trong.
“Những người lao động trẻ luôn sẵn sàng tìm cách để cải thiện nơi làm việc và công việc của họ, nhất là khi họ không đủ khả năng nghỉ việc và tìm công việc khác”, Jun Shin (23 tuổi, nhà hoạt động lao động ở Honolulu) nói.
Gần đây, một báo cáo mới từ Trung tâm Tiến bộ Mỹ đã nhận định thế hệ Gen Z là thế hệ ủng hộ tổ chức công đoàn lao động nhất của Mỹ. Các thành viên của tổ chức này dành 2 năm qua để vận động tập thể của họ thay đổi.
Mỗi thế hệ mới đều tạo ra dấu ấn riêng mình. Gen Z đứng về phía công nhân, ủng hộ công đoàn, đấu tranh với các công ty muốn hạ bệ họ.
Những người lao động trẻ luôn sẵn sàng tìm cách để cải thiện nơi làm việc và công việc của họ. Ảnh: Pexels.
Lật ngược vấn đề
Gen Z là thế hệ trực tuyến nhiều nhất nước Mỹ, không có gì ngạc nhiên khi các nhà lãnh đạo trẻ tuổi đã thành công khi sử dụng các nền tảng mạng xã hội làm công cụ đào tạo những người lao động ham học hỏi.
Elise Joshi (20 tuổi) là quyền giám đốc điều hành của Gen-Z for Change (một tổ chức phi lợi nhuận do thanh niên lãnh đạo). Cô nói rằng Gen Z mệt mỏi và không thể giao phó cuộc đời mình cho những nhà lãnh đạo không quan tâm đến người lao động.
Chính vì vậy, Gen-Z for Change hoạt động để thúc đẩy "diễn ngôn hành động" xung quanh các vấn đề như khủng hoảng khí hậu, quyền sinh sản và quyền của người lao động.
Không giống như một số thành viên lớn tuổi trong công ty - những người chỉ thích tập trung vào các vấn đề kinh tế, thế hệ lãnh đạo trẻ hiểu họ cần phải thực hiện một cách tiếp cận hòa nhập và xen kẽ hơn để thu hút nhiều lao động cho sự nghiệp của họ.
Thay vì chỉ tập trung vào việc trả lương cao hơn, các nhà lãnh đạo thể hệ Gen Z cũng đang đấu tranh cho công bằng chủng tộc, quyền chuyển đổi giới tính và quyền tự do sinh sản, thừa nhận phúc lợi kinh tế đến từ nhiều thứ hơn là tiền lương.
PGS Rebecca Givan coi sự gia tăng tổ chức do thanh niên lãnh đạo là thời điểm quan trọng đối với lao động, có thể ảnh hưởng lâu dài đến lực lượng lao động khi Gen Z tiếp tục sự nghiệp của họ.
